Tja, bezieling... groot woord. En toch, je kunt het dagelijks ervaren. ‘Ik ben toch veel langer onderweg geweest?’, denk wel eens als ik op de klok kijk na een stevige wandeling. Of: ‘Heb ik dat geschreven?’, als ik een eigen artikel teruglees. Dat is geen valse bescheidenheid. Het gaat over ergens helemaal in opgaan. Openstaan voor inspiratie. Een diepere bron aanboren. En volledige overgave. Dat is bezieling. Bezieling begint met iets of iemand je volle aandacht geven. Daar helemaal bij betrokken zijn. Je verliest besef van ruimte en tijd. Daar kom je los van. Wat Albert Einstein al wist en aantoonde - de relativiteit van ruimte en tijd - kun je zelf beleven. De ruimte wordt groter, de tijd vertraagt. Je bent in het moment, komt los van waar je bent. Je weet wat je te doen hebt, je denkt er niet over na - je handelt vanuit een dieper weten. Er zijn geen ‘mitsen en maaren’. Je voelt geen twijfel, geen angst. Je voelt alle ruimte, en toestemming. En sterker nog: je voelt dat dit de bedoeling is. Dit is wat er moet gebeuren - al begrijp je misschien zelf niet waarom.
De weg kwijt
Op mijn 36e begon een vrije val van zeven jaar. Mijn vrouw was zwanger van onze oudste. We kochten een groot huis voor ons nieuwe gezin. Ik maakte drie fotoboeken met mijn leven tot dan toe. Mijn vader ging met pensioen en ik verdiende evenveel als hij. Doel bereikt! Want daar kwam ik achter: ik wilde m’n vader voorbij. Nu had ik het wonderlijke gevoel dat ik klaar was. Ik stond op de top! De brandende vraag was: wat nu? Ik wilde er even nog niet aan denken. Halverwege m’n 37e viel ik van een lange trap, kwam op m’n stuit terecht en brak m’n staartbeen. Toen had ik alle tijd om erover na te denken... Voorlopig had ik geen idee. Daarvoor moest het eerst veel erger worden.Ik was bijna 42. Helemaal aan de grond. Al tien maanden geen werk, de bank dreigde het huis te verkopen. Toen was het erg genoeg. Mijn ego gaf het op. Ik probeerde niets meer op te houden, me niet meer groot te houden. Ik durfde te zeggen: ‘OK, ik weet het niet meer...’ Maar ik was dan ook echt de weg kwijt. Heel veel domme dingen gedaan. Me gestort in de armen van een vrouw die mijn moeder kon zijn. Mijn eigen vrouw tot wanhoop en razernij gedreven. Ik was niet alleen de weg kwijt, ik was mezelf helemaal kwijt. Toen leerde ik wel dat in de diepste diepte van het dal de schat te vinden is. En dat als de nood het hoogst is... ‘En nu wil ik een hele goeie psychiater spreken...’ zei ik tegen mijn huisarts want ik dacht echt dat ik langzamerhand gek werd. Ik had geluk, de therapeut was een hartelijke vrouw die me stevig aanpakte. Ik wilde negen maanden mijn ouders niet zien. Dat deed hen veel pijn, maar ik had het nodig. Heel symbolisch, negen maanden: ik voelde me opnieuw geboren worden. En kreeg daarna een nieuwe, volwassen relatie met mijn ouders. Ik werd 43. Vraag niet hoe, maar ik had weer werk. Daar werd ik al snel naar opleidingscentrum de Baak gestuurd, voor een managementopleiding. Waarom begreep ik later pas. De meeste mensen om me heen hadden het gewoon met me gehad, ook thuis. Van mijn vrouw wist ik het, maar nu begrepen mijn kinderen me ook al niet meer. En toen ik dat merkte was het op. Ik heb me er maar aan overgegeven, kon ook niet anders meer. Ik durfde voor het eerst echt in de spiegel te kijken. Ik zag een klein bang jongetje. Een jongetje dat uit alle macht probeerde zich staande te houden. Een jongetje dat alles in de strijd gooide om aardig gevonden en geaccepteerd te worden. Een jongetje dat zich anders voelde, maar dat niet wilde zijn. Een jongetje dat zich ongemakkelijk voelde maar dat niet begreep. Een jongetje dat geleerd had dat het altijd aan een ander ligt, dat je leven door anderen geregeerd wordt, dat anderen vaak niet te vertrouwen zijn - kortom, dat anderen het gedaan hebben en dat jij daar het slachtoffer van bent. Datzelfde jaar kwam ik er eindelijk achter dat ik me zo lang al zo verschrikkelijk verveelde. Niet dat ik het niet druk had, heel druk zelfs - maar het gaf me geen bevrediging. Ik miste iets, maar ik wist niet wat. Ik dacht dat het aan alles en iedereen lag, behalve aan mezelf. Mijn therapeut raadde me The Artist’s Way aan, van Julia Cameron. Voor het eerst een boek dat hielp! Een werkboek om je creatieve blokkades op te ruimen. Dagelijks mijn eigen drempels nemen, en dat waren er heel wat. Het was een hordenloop van twaalf weken. Ik kwam erachter wat ik miste: werkelijke bezieling. En ook waar ik die kon vinden: diep van binnen. En dat ik dat zelf moest doen. Door alle belemmeringen stelselmatig op te ruimen: al mijn angsten, verwijten, oordelen - en dat is nog steeds dagelijks werk. Door mijn dromen serieus te nemen. Toen wist ik ook wat ik kwijt was: mijn creativiteit. Ik was afgesneden van mijn bron. Ik stond droog. En daarmee was ik mezelf kwijt. Langzaam begon tot me door te dringen dat ik niet de enige was die iets kwijt was – de mensen om mij heen misten mij net zo hard. Toen kon ik langzaam maar zeker de weg terug vinden. Terug naar huis.
De mooiste goal en de Heilige Geest
Kunstenaars, musici, sporters, ze weten van bezieling. Voorbeelden? De ‘onmogelijke’ goal van Marco van Basten in de finale van het EK Voetbal in 1988. Zijn eigen verbazing en het plezier dat de bal erin zat. Hoe hij nog een keer achterom keek, hoe Rinus Michels vol ongeloof naar zijn hoofd greep. Of het ‘Ik rotzooi maar wat an...’ van Karel Appel. Dat meende hij echt: hij dacht er niet over na, hij schilderde - vol overgave en gedrevenheid. Zoals een collega-muzikant over Bob Dylan zei: ‘He can’t help what he’s doing. I mean, he’s got the Holy Spirit about him.’ Dat is bezieling. Maar vraag het niet aan hen. Ze zullen zeggen: ‘Waar heb je het over? Ik doe het gewoon.’ En dat is de clou: ze denken er niet over na, ze handelen. Als Marco van Basten had nagedacht dan had hij de bal aangenomen en een voorzet gegeven naar de opkomende Ruud Gullit. Dan was de mooiste Oranje-goal-ooit er nooit geweest.
Met hart en ziel
Waar ligt je passie? Waar loop je warm voor? Wat is nou echt jouw ding? Dat zijn de vragen als het gaat over bezieling. Antwoorden kun je alleen zelf geven. Dan gaat het om jou! Niet om je heen kijken, niet je oren naar anderen laten hangen. Wat wil jij?! Eerst los komen van alles en iedereen. Niets meer moeten, alles mogen - van jezelf. Echt op eigen benen. Mijn manier was: voor mezelf beginnen. Dan komt alles heel dichtbij. Ik kan niemand meer de schuld geven. Want de klant heeft altijd gelijk... En een opdracht doen om het geld werkt meestal niet. Dan doe ik het niet met hart en ziel, het resultaat is ernaar en de klant is ontevreden. Het regelt zichzelf... Andersom ook. Als ik mezelf helemaal geef en durf te zijn wie ik ben krijg ik positieve reacties en word ik opnieuw gevraagd. Dat wil niet zeggen dat iedereen blij met mij hoeft te zijn. Ik accepteer dat ik niet iedereen blij kan maken en dat niet iedereen het met mij eens is. Dat kan niet en dat hoeft niet. Ik ervaar dat bezieling uitbetaalt. Soms met vertraging. En vaak uit onverwachte hoek. Productie draaien levert op korte termijn meer op. Maar het kost ook: je loopt ervan leeg en je hebt geen tijd om te investeren in je eigen ontwikkeling. Ik kan aan de ontwikkeling van mijn opdrachten mijn bezieling en het effect ervan aflezen. En aan mijn gezondheid: bij de dokter ben ik de laatste jaren nauwelijks meer geweest. Bezieling betaalt uit in vitaliteit, zakelijk en lichamelijk.
Zet je hoofd uit!
‘Niet nadenken’, zegt mijn vrouw wel eens als we vrijen. Bij seksualiteit kun je het goed merken: het gevoel verdwijnt als je in je kop zit. Dan kun je wel leuke (seks)dingen verzinnen maar ondertussen voel je minder, het wordt bedacht. En bedachte seks is niet erg bevredigend. Je gaat niet op in het vrijen, niet op in elkaar. Je hoofd is de grootste belemmering om je echt en diep te verbinden. Want je verbinden met iets of iemand doe je met je gevoel, met je hart - niet met je hoofd. Als je bezield wilt leven: zet uit dat hoofd! Gebruik je hoofd waarvoor het bedoeld is: om helder te denken, als het nodig is. Als tekstverwerker, als routeplanner, als spreadsheet, als agenda. Laat je hoofd je leven niet overnemen. Je bent zoveel meer dan die ene overbelaste linkerhersenhelft. Je hoofd is de grootste belemmering om bezield te leven. In je hoofd zetelt je ego. En dat wil zich groot houden en blaast zich graag nog wat op. In je hoofd zitten al die stemmetjes die zeggen ‘kan niet, mag niet’. In je hoofd zit hoe het hoort: wat je allemaal moet, en wat je allemaal niet mag. Maar van wie eigenlijk? Van wie mag jij niet doen wat je eigenlijk het liefste zou doen? Van je vader en je moeder? Hoezo, je bent toch volwassen? Van je partner? Hoezo, je bent toch een zelfstandig mens? Van je kinderen? Hoezo, jij hebt toch ook een leven? Van je werkgever? Hoezo, dan zoek je toch een andere werkgever? We zijn geneigd om ons dagelijks ‘moeten’ en ‘niet mogen’ te wijten aan anderen. Maar vraag het eens aan die anderen, je zult er nog van opkijken! Van hen hoeft het misschien wel niet. Misschien blijkt dat je het zelf in stand houdt. Bezieling is iets dat je jezelf toestaat. Daar gaat een ander niet over. De enige die daar over gaat ben jij. Je kunt er een ander ook niet de schuld van geven als het jou aan bezieling ontbreekt. Je kunt een ander er ook niet om vragen, niemand kan het je geven. Je kunt het wel aan jezelf geven. Tenminste, je kunt je er voor open stellen. Je kunt er de omstandigheden voor creëren. Door te voelen waar je hart naar uit gaat, waar je warm voor loopt. Door jezelf toe te staan te doen wat je het liefste zou doen, waar je echt blij van wordt. Door het risico te nemen dat niemand je meer nodig heeft of nog interessant vindt. Door de kans te lopen dat je helemaal blut raakt. Door jezelf te vraag te stellen: Wat is het ergste wat me kan gebeuren? ‘Voel je angst, en doe het toch’, zei een grote geest ooit.
Vijf vragen aan jezelf
Als ik eerlijk ben: word ik dan blij van wat ik doe?
Ben ik aan het eind van een dag echt tevreden?
Zit ik nou in m’n groef, of er eigenlijk net naast?
Wanneer werkte ik voor het laatst echt moeiteloos?
Heb ik vaak het gevoel: Waar gáát dit over?
Moe maar tevreden
Loslaten van zekerheden is doodeng. Je weet wat je hebt, en niet wat je krijgt. Toen ik mijn vaste baan opgaf had ik geen opdrachten. Ik had wel mensen om me heen die in mij geloofden. Mensen die me steunden en zeiden: ‘Je kunt het...’ Maar ik kreeg pas werk toen ik alles had losgelaten. Dat is blijkbaar hoe het werkt: het nieuwe komt pas naar je toe als je het oude loslaat. Misschien is het nieuwe er al die tijd al, en wacht het met tevoorschijn komen tot jij loslaat. Zolang je het oude vasthoudt heb je geen handen vrij om het nieuwe aan te pakken. Je hebt er geen ruimte voor, je ziet het niet, je kunt het er niet bij hebben. Bovendien, vaak is het nieuwe net wat anders dan je dacht - wat je echt nodig hebt bedenk je niet. Laat je eens verrassen!Loslaten wat je niet meer wilt en niet meer nodig hebt. Dat is misschien wel het mooiste cadeau dat je jezelf kunt geven. Dan ontstaat er ruimte voor bezieling. Dan gaat de inspiratie stromen. Dan komt de creativiteit op gang, krijg je ingevingen. Dan sta je open voor wat er is en laat je het binnenkomen. Dan blijkt dat je je veel minder hoeft in te spannen dan je altijd dacht. Je wordt wel moe, maar anders: moe maar tevreden. Dan denk je: heb ik dat gedaan? Zoals ik straks misschien denk: heb ik dat geschreven? Ik weet het niet... Steeds vaker heb ik het gevoel dat ik het zelf niet ben. Dat ik ook maar een kanaal ben, een spreekbuis - instrument van iets groters. Als ik me er voor openstel maak ik me er ook weer deel van uit. Dan ben ik in een grotere ruimte, waarin alles stroomt. Dan voel ik me aangesloten, verbonden, meegenomen - opgenomen in een groter geheel. Ik voel me tevreden. Wat wil een mens nog meer?
Drie onderhoudstips voor bezieling en vitaliteit
- Neem minimaal één keer per week minstens twee uur voor jezelf en breng die buiten de deur door. Niet met een vriend of vriendin, maar met jezelf! Maak een stevige wandeling, ga naar het museum, zwerf door de stad of bezoek een concert. Merk dat er echt even uit zijn nieuwe energie en ideeën oplevert.
- Mediteer kort aan het begin van elke werkdag. Begin niet direct te rennen. Maak je eigen oefening. Ga ‘naar binnen’, maak contact met de diepte in jezelf, verbind je met het grotere geheel. Voel de rust en maak je voornemens voor de dag. Vooral over je houding, hoe je er vandaag in wilt staan.
- Ga aan het eind van een werkdag even rustig zitten. Draai muziek, of juist niet - wat jou goed doet. Laat de dag nog eens langskomen. Ben je tevreden of knaagt er nog iets? Wat wil je morgen anders doen? Dan kun je in je slaap doen waar slapen voor bedoeld is: uitrusten.
(Dit artikel verscheen in Jonas Magazine, 2 - 2006)
0 reacties:
Een reactie posten