Rupsjenooitgenoeg
Vergelijk de samenleving eens met een gezin. Met de overheid als ouder, en de burgers als kinderen. Wanneer je als ouder de hele dag voor je kinderen loopt te zorgen heb je het heel erg druk. Bovendien, je kinderen leren niet veel. Het effect is dat jij loopt te sloven, dat je elke dag bekaf bent, maar toch geen waardering krijgt. Erger nog, het is nooit goed en (Rupsje) nooit genoeg. Het eind van het liedje is dat je je als ouder gefrustreerd en niet gewaardeerd voelt en dat je verwende kinderen hebt met een grote mond en weinig incasseringsvermogen. Leg dat plaatje eens op Nederland: politici en ambtenaren in het verdomhoekje en burgers met een kort lontje. Overheid, houd op de hele dag voor alles te zorgen. Dan gaan al die verwende burgers misschien weer zien hoe goed we het hier hebben... dankzij die overheid.
Shit Happens!
Kinderen leren met vallen en opstaan. Letterlijk. En dat is wel eens huilen. Als je kind zich bijvoorbeeld aan de tafelrand stoot. Dat is meestal ook snel weer over. Toch is het vaak moeilijk om dat als ouder aan te zien. Je vindt het al snel zielig. Je wilt je kind voor pijn te behoeden. En toch, je kunt niet de hele dag achter je kind aan lopen. Wat je wel kunt doen is die leuke koffietafel met die scherpe hoeken uit de huiskamer weghalen tot je kinderen groter zijn. Zodat je echt gevaar voorkomt, dat is je verantwoordelijkheid als ouder. Maar verder? Kinderen stoten zich nu eenmaal. En daar leren ze van. Bijvoorbeeld om tegen een stootje te kunnen. Worden het geen watjes. Dat zou je de Nederlandse burger ook gunnen. Niet zo snel huilen en zichzelf (of een ander) zielig vinden. Weer incasseringsvermogen ontwikkelen, niet zo verontwaardigd als het even tegen zit. Overheid, leg de burger uit: Shit Happens! De overheid kan niet alles voorkomen. De overheid biedt geen geluksgarantie.
Helemaal niet zielig
In een gezin wil het nogal eens gebeuren dat er onevenredig veel aandacht gaat naar ÈÈn van de kinderen. Bijvoorbeeld een kind dat niet lekker in z’n vel zit of vaak ziek is. Onbedoeld kan zo’n kind de stemming in een gezin nogal bepalen. De andere kinderen kunnen zich tekort gedaan voelen of zelfs gaan denken dat je pas aandacht krijgt als het niet goed met je gaat. Het effect is soms dat kinderen waar het goed mee gaat, net gaan doen of het niet goed met ze gaat. Want dan krijg je wat je nodig hebt: aandacht. Voor ouders is het een kunst om de kinderen waar het goed mee gaat, ook voldoende aandacht te geven. En aandacht ligt ten grondslag aan het belangrijkste dat je je kind kunt meegeven: een stevige basis, fysiek, mentaal en moreel. En dan is het aan het kind wat het met die basis doet. Daar ga je niet over als ouder. Zo kan de overheid de burger voorzien van voldoende basis: veiligheid, zorg, onderwijs. En dan is het aan de burger om daarmee te doen wat hem goeddunkt, al naar gelang van wat hij kan en wil. Overheid, moedig eigen initiatief en ondernemerschap aan, in plaats van zieligheid als uitgangspunt te nemen. Want alle aandacht voor wat niet goed gaat is ontmoedigend voor degenen waar het wel goed mee gaat en die misschien nog wel veel beter kunnen. Waar we allemaal weer plezier (en inkomen) van kunnen hebben.
Aardig, of respect?
In een gezin werkt het niet om alle kinderen hetzelfde te geven. Elk kind heeft bijvoorbeeld een eigen vorm van aandacht nodig. Persoonlijke aandacht, afgestemd op de aard van het kind. Want elke ouder weet dat elk kind verschillend is. Ook al hebben ze dezelfde ‘bouwplaat’. Dat maakt het ook zo leuk. Soms is het verstandig om het ene kind iets toe te staan en het andere juist niet. Of te zorgen dat de een iets krijgt wat de ander niet krijgt. Ook al vindt dat kind dat helemaal niet aardig van je, want die vindt het ‘niet eerlijk’. Als ouder moet je helemaal niet aardig gevonden willen worden. Want dan valt er altijd met je te marchanderen. Zo is de overheid is er ook niet om aardig gevonden te worden. Met name politici vinden dat nogal eens lastig. Ze zijn bang dat dat zich vertaalt in slechte peilingen en uitslagen. Maar dat is nog maar de vraag. Want het gaat niet om aardig zijn, het gaat om respect. En respect betaalt zich uit. Kijk wat Gerd Leers in Maastricht bereikt met vriendelijke stevigheid.
Geef me de ruimte
Kinderen groeien van volle aandacht en oprechte betrokkenheid. Geloof in hun potentieel (‘Je kunt het!’) maakt dat ze zich groot en stevig voelen. Zo kunnen ze boven zichzelf (en hun ouders) uitstijgen. Hen beperken met nodeloze (vaak uit ‘hoe het hoort’ of uit angst geboren) regeltjes is fnuikend voor hun zelfvertrouwen en initiatief. Geef me de ruimte!, schreef Thea Beckman. Kinderen in hun nek hijgen maakt ze klein en onzeker. Vertrouwen is het sleutelwoord. Spreek met je kinderen een overzichtelijk aantal eenvoudige basisregels af, geef ze binnen dat kader de ruimte en je ziet ze groeien. Geef ze vertrouwen en je ziet ze groeien. Datzelfde geldt voor de burger. Overheid, geef de burger vertrouwen. Dan zullen we nog versteld staan van onszelf en van elkaar. Want de burger kan veel meer dan hij zelf denkt. Als we dat potentieel nou eens aanboren! Dat belooft wat aan innovatie! Dat is nog eens bestuurlijke vernieuwing!
Dit artikel is geinspireerd door de opvoedkunst en pedagogische inzichten van mijn vrouw Leonne Meiresonne (de link naar haar weblog vind je in de sidebar).
Dit artikel werd ook gepubliceerd op
http://www.bestuurskunde.nl/publicaties/virtueel/archief/nieuw/juni2006.htm
reageer
