Tegenslag? Het beste dat je kan overkomen!

Sta je wel eens stil? Letterlijk? Stil bij wat er allemaal te beleven valt? Er is zoveel om je over te verbazen, en te verwonderen. Dat gebeurt je als je ergens in opgaat, je aan overgeeft. Als je de tijd vergeet, niet meer weet waar je bent. Even in een andere ruimte bent. Loslaat wat je normaal gesproken vasthoudt. Je zekerheden, materie.

Soms laat het leven je los. Dat noemen we tegenslag. Je relatie blijkt op, je werk houdt op, of je lichaam zegt stop. Dan voel je je kwetsbaar. Naakt. Je weet het even niet meer. Je wilt het niet meemaken maar ondertussen gebeurt het. In die kwetsbaarheid vind je ook een doorgang. ‘Ring the bells that still can ring. Forget your perfect offering. There is a crack in everything. That’s how the light gets in,’ zingt Leonard Cohen. Tel je zegeningen, het hoeft niet perfect. De barst in je pantser laat licht binnen. En jouw licht schijnt erdoor naar buiten.

Je ontdekt dat je niets liever wilt dan jezelf zijn. Maar wat is dat? Jezelf zijn? Het klinkt zo makkelijk. Maar wat kun je anders dan jezelf zijn?! Een crisis helpt daarbij. Je bent jezelf kwijt. Om daarna jezelf terug te vinden. Want dat zeggen mensen die terugkijken op een doorleefde crisis: ‘Na mijn scheiding, mijn ontslag, mijn operatie... vond ik mezelf terug.’ En het gaat gepaard met loslaten. Loslaten van wat je hebt opgebouwd en verzameld. Materieel, en immaterieel. Je inkomen, functie, aanzien. Het oude vertrouwde – dat je ver heeft gebracht, maar niet meer werkt. ‘Ego, and old habits.’

Loslaten kan heel pijnlijk zijn. Je kunt je niet voorstellen dat je zonder kunt. Tot je de bevrijding ervaart. Het opent je voorstellingsvermogen. Je blijkt dingen te kunnen die je niet vermoedde, maar onbewust wel naar verlangde. Rust en ruimte, aandacht en liefde. En vertrouwen en dromen – als een kind, nog onbevangen. Naïef, in de oorspronkelijke betekenis: eenvoudig en natuurlijk.

Je gaat een verschil ervaren tussen je persoonlijkheid en je wezen. Onderscheiden hoe je je voordoet en wie je in wezen bent. Je ziet jezelf en je verpakking. Je herkent de automatische piloot en je wilt je bewust worden van wat je drijft en wat je doet. Je wilt zelf aan het stuur, want het is jouw leven.

Dan loop je aan tegen wat zich heeft vastgezet. Ik noem het mijn systeem. Alles wat ik in mijn leven heb opgepikt en me eigen heb gemaakt. Wat ik ben gaan aanzien voor mezelf. Maar gelukkig, dat ben ik niet. Want je zult toch denken dat je je persoonlijkheid bent! In mijn geval een neuroot. Weliswaar een lieve neuroot, maar toch: een neuroot.

Je persoonlijkheid is alleen maar wat je ooit hebt opgebouwd – om jezelf te beschermen, tegen pijn en verdriet. Maar je bent niet meer klein, je bent nu volwassen. Een laagje minder kan wel. En dan blijkt, die bescherming bestaat ook uit oordelen. Over anderen, en vooral over jezelf. Meningen die je ooit hebt overgenomen. En waarmee je jezelf en de rest van de wereld tekort doet. Ze staan blijdschap in de weg – ‘Joy’.

Plezier, dat we onszelf pas op vakantie toestaan. Dan durven we ons masker te laten zakken, onze wapens te laten rusten. Wat zouden we graag zo leven. Oprecht en ontspannen. Zonder oordelen en zonder verwachtingen. Het kan wel. Als je verlangen naar wie je in wezen bent groot genoeg is. En wonderlijk genoeg, tegenslag helpt daarbij. Het opent je voor wie je werkelijk, diep van binnen bent. Daarom gun ik je de grootste crisis die je nog net aan kan. Je wordt er beter van.

Verschenen in: Academy Magazine, no 19 (2013)

Read More

Wendingen in je leven (Souper Friday, 24 januari, Den Haag)

Vrijdagavond 24 januari

Souper Friday bij Bethel Boven, Den Haag

Een avond vol verhalen, over wendingen in je leven:
daarna was je leven anders - het kreeg een nieuw draai.
Kom je ook? Breng iemand mee. Wordt goed. En er is soep.

Souper Friday bij Bethel Boven

Read More

Je grootste gave is overgave. Het kost je een leven om dat te bereiken.

Hij komt van Toon Hermans: ‘Een mens kan allerlei gaven hebben, maar de grootste gave is toch overgave.’ Die schreef het toen hij al behoorlijk op leeftijd was. In zijn wijze jaren. Misschien moet je wel oud worden om je aan het leven te kunnen overgeven. Ik zie het bij mijn zieke oude vader. Hoe goed het hem doet om zich – na een leven van willen, sturen en regelen – over te geven. Over te geven aan de loop van het leven. Te aanvaarden dat hij er binnenkort niet meer is. Hij wordt er licht van. En dat helpt mij weer om zijn heengaan te accepteren. Bij Toon Hermans las ik het ooit: 'De grootste gave is toch overgave.' Mijn vader leeft het mij nu voor. 

Read More

Aan het eind van je leven begrijp je de loop van je leven. Dat is vroeg genoeg.

Kun je het verdragen? Dat het leven onbegrijpelijk is? En zich niet laat regelen? Dat het leven je overkomt? Dat er grotere machten in het spel zijn dan je ooit zult kunnen bevatten? En dat je niet veel anders kan doen dan omgaan met wat zich aandient? Aan het eind van je leven kun je er misschien iets van begrijpen. En zien dat het goed is. Of niet eens goed is, maar is. Dat het leven gelopen is zoals het gelopen is. Dat je gedaan hebt wat je gedaan hebt. Op jouw manier. En dat willen sturen en regelen heel menselijk is, maar vaak niet lukt. Omdat het leven zijn eigen loop heeft. Je gaat er niet over. Niet over je eigen leven, en niet over andermans leven. Aan het eind van je leven ontdek je de betrekkelijkheid ervan. Die ervaar je dan aan den lijve. Letterlijk. Ik maakte het mee met mijn zieke vader. ‘Alles is zo betrekkelijk,’ zei hij steeds. Het laatste dat ik van hem verwachtte. ‘Je begint steeds meer op Prediker te lijken pa,’ zei ik. Hij moest lachen. Hij begreep welk bijbelwoord ik bedoelde: ‘Een en al vluchtigheid, zegt Prediker, een en al vluchtigheid, alles is even vluchtig.’* Wat een rust. Wat een overgave. Daar verlang ik ook naar. Of moet je daar eerst voor doodgaan?

*) Voor de liefhebber: Prediker 1, vers 2. 

Read More

Iemand gaat binnenkort dood. Kun je er van genieten dat ie er nu nog is?

Natuurlijk, het is verschrikkelijk als iemand dood gaat. Zeker als die nog jong is, of als het toch onverwacht is. Je kunt overmand zijn door emoties en verdoofd door verdriet. Misschien lukt het je om te beseffen dat diegene er nu nog is. En daar, terwijl je verdrietig bent of je gevloerd voelt, toch van te genieten. Misschien op een andere manier dan je gewend bent. Dieper, voller, rijker. Stiller ook, en ingetogener. Misschien meer dan ooit. Ik maak het nu mee met mijn vader. Door op het andere been te gaan staan – het been van genieten van wat er nog is – is het een bijzondere tijd. Ik heb de neiging om te verdwijnen in regelen. Zoals een ander vlucht in redderen. Zo hoef je de pijn en het verdriet niet te voelen. Wat op zich weer heel begrijpelijk is, want het is veel. Maar dan mis ik de intensiteit die ook mogelijk is. Die ik trouwens niet de hele tijd trek. En dan is het juist fijn om even met iets anders bezig te zijn. Om daarna weer te kunnen genieten van wat nog rest. Genieten van dat laatste leven. Waarbij alles wat er niet echt toe doet wegvalt. En overblijft wat werkelijk blijkt te tellen. Diepe verbinding. Bijna zonder woorden. Intenser contact dan ooit.

Read More

Gedoe. Je kijkt naar andermans masker. En die kijkt naar jouw masker.

De onmogelijkheid van communicatie. Hoeveel films en romans gaan daar niet over? Langs elkaar heen praten. Gelijk willen hebben, maar geen gelijk krijgen. Kibbelen en bakkeleien. Hoeveel tijd gaat daar mee heen? Hoeveel energie verstook je daar aan? 

We hebben allemaal een bril. Die hebben we ooit opgezet om beter te kunnen zien. Om te begrijpen wat we zagen. Dat is onze kijk geworden. Geen idee dat er nog veel meer of nog heel iets anders te zien is. Of dat een ander misschien heel iets anders ziet. Ieder kijkt door zijn eigen bril naar de werkelijkheid. En noemt dat ‘de werkelijkheid’. 

Maar er zijn zeven miljard mensen. En evenveel brillen. Dat betekent dus zeven miljard verschillende kijken op dezelfde werkelijkheid. Alleen hebben we niet in de gaten dat we een bril op hebben. En dus een eigen kijk hebben, bepaald door het moment – ooit, in ons verleden, toen we besloten die eigen bril op te doen. Zodat onze ogen konden verdragen wat we zagen.

Daar bovenop dragen we ook nog een masker. Daarmee vertonen we ons in de buitenwereld. Zeven miljard maskers. Die hebben we op en daar kijken we tegenaan. Door onze brillen. Ons ondertussen afvragend wie er toch achter al die maskers zitten. Nee, niet waar – deden we dat maar! Meestal vragen we ons dat niet eens af. We nemen die maskers voor waar, zien niet dat het maskers zijn.

We lopen te hoop tegen elkaar maskers. Het leven is een maskerade, maar we hebben het niet door. En zijn steeds weer teleurgesteld dat iemand een masker op blijkt te hebben. Nieuws! Onthulling! Zo iemand noemen we dan onbetrouwbaar.  Maar iedereen heeft een masker op. Het is de pot verwijt de ketel.

De uitweg is erkennen dat je zelf een bril, èn een masker op hebt. Kun je de moed vinden om de bril af te zetten en de werkelijkheid onder ogen te zien? Die is soms prettiger, en soms onprettiger dan je verwacht – afhankelijk van je bril. Het is een reality check.

En durf je, als je aan je zicht op de nieuwe werkelijkheid gewend bent, je masker laten zakken? Dan kun je merken dat je zonder kunt. Sterker nog, dat het leven een stuk eenvoudiger is zonder masker. En dat anderen dan ook bereid zijn om hun masker – langzaam maar zeker – te laten zakken. Als jij begint.

Nu denk je misschien: mooie praatjes, doe het maar eens! Klopt. Dit is ongeveer het allerlastigste wat je kunt doen in je leven. Soms moet je eerst doodgaan voor je het durft.

Mijn vader doet het nu. Zijn masker zakt. Omdat hij doodziek is. En bij hem gaat het vanzelf. Hij heeft niets meer op te houden. ‘Als je niets meer te verliezen hebt ben je vrij.’ Ik merk hoe blij ik ermee ben. Nu kan ik hem zien. Ik zie de vader waar ik mijn hele leven al verlang. De man waarvan ik weet dat ie er altijd geweest is. En nu, daar is ie dan, ineens.

Hij kwam binnen een dag vanachter zijn masker tevoorschijn . Dat geeft mij de moed om het ook te willen. Mijn masker te laten zakken. In mijn geval het allemaal niet precies te weten. Me niet zo groot te houden. Zo omzichtig te doen. Om risico’s te nemen. Mezelf te laten zien.

Maar het is doodeng. Want ik denk echt dat ik niet zal overleven zonder masker. Maar misschien is het andersom: als ik niet meer hoef te overleven heb ik geen masker meer nodig. Durf ik verder zonder masker? Wat heb ik nog te verliezen? Ik heb een leven te winnen. 

Read More

De boardroom als zandbak. Over samenwerken, beoordelen en veroordelen

We leven in een van de meest efficiënte landen ter wereld. Nog sneller en strakker kan bijna niet. Als er ergens nog iets te verbeteren valt, dan is het door beter samen te werken. En als er iets is dat samenwerken belemmert, dan zijn het oordelen. Niet een professionele beoordeling van een situatie of een doordachte mening over een vraagstuk. Nee, oordelen over een ander. Iets van een ander vinden. Het persoonlijk maken. Veroordelen. Waardoor we al snel belanden op het niveau van een kleuterklas. Ons gedragen alsof we op het schoolplein zijn. Sympathieën en antipathieën, erin of eruit, onder of boven. De boardroom als zandbak.

Vertraging en verstopping

We hebben niet door hoeveel tijd we verdoen en hoeveel energie we verstoken aan iets-van-elkaar-vinden. We modderen voort en noemen het werken. En worden er nog goed voor betaald ook. ‘Drukke dag, zware vergadering, ingewikkelde bespreking.’ Maar is het nou echt zo druk, zwaar en ingewikkeld? We maken het ervan. Door de oordelen die we onbewust over elkaar hebben en ongemerkt uitspreken. Of, als we op managementtraining zijn geweest, de oordelen voor ons houden, maar nog steeds uitstralen. Of door, als we ervaren raken en ons leiders wanen, heel beschaafd niets te zeggen maar wel vooringenomen te handelen. Met alle gevolgen van dien: verwarring en misverstanden, conflicten en tegenwerking. Wat weer leidt tot nog meer oordelen. De ander begrijpt het niet, of deugt zelfs niet. Het vertraagt en het verstopt. En het kost ongelofelijk veel tijd, geld en energie. Weg winst, weg werkplezier. Hoezo doelmatig?

Veinzen en lippendienst

Ga eens na waar in de laatste bespreking over gesproken werd. Was dat echt allemaal relevant? Had dat niet veel korter gekund? Waarom werd over dat ene onderwerp zo lang en oeverloos gediscussieerd? En waarom werd op dat andere heikele punt nauwelijks ingegaan? Wat gebeurde er eigenlijk? Welke agenda’s speelden er ondertussen? Wat werd er juist niet gezegd? Hoe werd er geveinsd? Was er lippendienst? En hoe was het na afloop van de bespreking? Bij de deur, in de lift, bij een broodje? En met wie heb je dat weer besproken?

Beoordelen en veroordelen

Allemaal gedoe waar niemand blij van wordt. Maar waar we allemaal aan meedoen. We weten niet beter. Want zo gaat het toch in ‘het echte leven’? We zijn er mee grootgebracht. Al heel snel en jong leer je ‘hoe de wereld in elkaar zit’.  En dat gaat langs de lijnen van tegenstellingen. En oordelen helpen daarbij. Goedkeuring en afkeuring. Dat maakt het overzichtelijk en indeelbaar. Niet het praktische beoordelen waar we sinds de oertijd gevaar mee inschatten en het juiste voedsel mee onderscheiden. Nee, het persoonlijk oordelen over andere mensen. Iets vinden van  de persoon van de ander. Niet beoordelen maar veroordelen. Wat vanzelf leidt tot conflicten en uiteindelijk oorlogen. Hoef je niets voor te doen.

In de spiegel kijken

Oordelen zijn de oorzaak van oorlogen. In het klein en in te groot. Thuis en op het werk. In de polder en in Syrië. De vraag is niet: Hoe stop je oorlog? De vraag is: Hoe stop je met oordelen? Veroordelen wel te verstaan. Niet nuttig beoordelen, zoals mensen of situaties goed inschatten. Nee, persoonlijke oordelen, vooroordelen. Oordelen vol vooringenomenheid, omdat je kijkt door een gekleurde bril. Een roze of een donkere bril is dan om het even, de werkelijkheid is vertekend.

En wat als die oordelen dan ook nog projecties zijn? Projecties van oordelen die je onbewust over jezelf hebt? Die je naar buiten knalt omdat ze te erg zijn om over jezelf te hebben? Dan helpt naar binnen kijken. Maar hoe doe je dat als je denkt dat het allemaal komt door ‘hen, daar buiten’? Door ‘hullie’, iedereen die jou kwaad wil doen?

Wat dan nog helpt is tot stilstand komen. Niet meer verder kunnen, je gevloerd voelen. Of je helemaal lens schrikken, en verbijsterd zijn. En in die kwetsbaarheid zien wat er werkelijk gaande is. Gaan begrijpen dat wat je denkt te zien allemaal over jezelf gaat. En dat je er alleen maar uitkomt als je jezelf onder ogen ziet. In de spiegel kijkt en begrijpt dat je goed bent zoals je bent. Dat je niet over het hoofd gezien wordt, of niet gehoord. Dat niemand boos op je is, dat je niemand teleurstelt. Dat aanval en verdediging niet meer nodig zijn. Dat oordelen je niet verder brengen. Integendeel.

Zonder pantser

Oordelen brengen je waar je niet wilt zijn. In oorlog, op zijn best gewapende vrede. En op een dag trek je het niet meer. Dan is het op. Voel je je kwetsbaar. Gek genoeg precies wat nodig is. In die kwetsbaarheid kun je de moed vinden om jezelf te laten zien. Zonder je pantser, ongewapend – dit ben ik. Je overgevend, met een witte vlag. Dat is doodeng. Maar het is de enige weg naar vrede. Vrede met jezelf, en houden van jezelf. En dan volgt de rest, de anderen, wonderlijk genoeg vanzelf. Want oordelen over jezelf verdwijnen vanzelf, als je jezelf onder ogen kunt zien en accepteert. Wanneer je het ontkende en het onopgeloste, het onbekende en het onbewuste in jezelf bewust wordt. Beter, bewust wilt worden, of nog beter, durft te worden. Omdat je voelt en begrijpt dat het zo niet langer gaat - dat je het gewoonweg niet meer trekt.

Verlangens en behoeften

Pas dan kom je erachter dat die oordelen projecties zijn. Ze gaan niet over die ander. Je krijgt door dat het klopt wat je vroeger zong: ‘Wat je zegt ben je zel-luf!’ Ineens begrijp je dat je in die ander je eigen opgeborgen verlangens en onderdrukte behoeften ziet. ‘Je bent gewoon jaloers!’, blijkt een waar woord. Nee, natuurlijk ben je niet jaloers op die karikatuur waar je je zo aan ergert en boos over maakt. Je verlangt naar de kracht en de energie die daar achter zit. En die bij jezelf – van jou zelf! – niet boven mag komen. Allemaal oordelen over jezelf. Onmacht en frustratie die je naar buiten richt. En dan heeft de ander het gedaan.

Gevoelige plekken

En je ontdekt nog iets. Die oordelen zijn bescherming. Ze houden mensen van je af. Zorgen voor voldoende afstand. Dat voelt veilig. Het is slim en handig. En daar heb je goede redenen voor. Want ooit ben je – net als ieder ander – geraakt op je meest gevoelige plekken.En dat gaat je niet nog een keer gebeuren. Zeker niet door mensen die je doen denken aan degenen die jou ooit kwetsten. Maar die beschermende oordelen sluiten ook af. De deur gaat ervan dicht. Waardoor de communicatie niet soepel, of zelfs niet loopt. Waarvoor je weer op cursus wordt gestuurd. Enzovoorts.

Open en kwetsbaar

Op een dag wil je dat gedoe niet meer. De dag dat je besluit volwassen te worden. Omdat je begrijpt dat al die oordelen over jezelf gaan. En dat ze een vorm van bescherming zijn die je niet meer nodig hebt. Sterker nog, dat oordelen verwijdering veroorzaken waardoor je alleen komt te staan. En dat omgekeerd het loslaten van je bescherming juist verbinding met je omgeving oplevert. Dat openheid en kwetsbaarheid weliswaar doodeng zijn maar ook supereffectief. Dan ervaar je dat je op je werk blij kunt zijn. Omdat je blij bent met jezelf. En als je het goed hebt met jezelf ben je niet bezig met wat er aan anderen niet deugt. Met mensen die er van zichzelf mogen zijn is het goed samenwerken. Want mensen die blij zijn met zichzelf veroorzaken geen gedoe. Samenwerken begint met werken aan jezelf.

Leestip: Godfried IJsseling, Weg van de eenvoud – Essentie als kompas voor organisaties, Scriptum (2011) | www.weg-van-de-eenvoud.com

Verschenen in: Tijdschrift voor Management Development, jaargang 21 | nummer 4 | winter 2013

Read More

Gaat het over je vader en moeder? Of om wat je hen hebt overgenomen?

Je kunt je leven bezig zijn met je vader en moeder. Over hun impact op jouw leven. Over je jeugd, en hoe jou dat bepaald heeft. Natuurlijk, de ervaringen in je eerste jaren laten diepe indrukken bij je achter. En je ouders waren daarbij, of in de buurt. Maar dat wil nog niet zeggen dat het aan hen ligt hoe jij met die indrukken bent omgegaan. Of vanaf nu mee om wilt gaan. Die indrukken bestaan waarschijnlijk uit het voorbeeld dat je hebt gezien en meegemaakt. Meestal het voorbeeld dat je ouders je gegeven hebben. Waarschijnlijk grotendeels onbewust. Net zo goed als jij het onbewust hebt opgepikt en overgenomen. Want kinderen leren door kopiëren. Je doet na wat je ziet. En zo ga je vanzelf lijken op je ouders. Vaak meer dan je zelf in de gaten hebt. En nog steeds. Dat overnemen daar kun je nu nog bij. Door te kijken naar je ouders, te zien hoe zij leven. Met hen te praten over wat zij belangrijk vinden. En bij jezelf na te gaan hoe dat voor jou ligt. Maar dat lukt alleen als je niet boos bent over wat zij je hebben aangedaan. Wat daarbij helpt is naar hen kijken of ze bijvoorbeeld een oom en tante zijn. Dat maakt hen voor even wat meer los van jou. Je ziet ineens mensen die ook maar hun best doen, en hebben gedaan. Die het vaak ook niet wisten, en deden wat hen op dat moment het beste leek. Net zo goed als jij dat nu misschien met je eigen kinderen doet. Bijna alle ouders doen wat binnen hun vermogen ligt. Die van jou waarschijnlijk ook. Het is nu aan jou om te onderzoeken wat je van hen hebt overgenomen, wat je daarvan bevalt, en van de rest te zeggen: Niet meer nodig, weg ermee. Vaak ligt dat op het niveau van waarden en normen. Over hoe het hoort, en over ‘Kan niet, mag niet’. Onderzoek dat bij jezelf, en gooi weg wat je niet meer dient. Je maakt jezelf gelukkiger, en de relatie van je ouders verbetert – ogenblikkelijk. 

Read More

Gelukkig worden met iemand op een andere golflengte. Je krijgt het niet afgestemd.

Kansloos. Een garantie voor ongeluk. Gelukkig willen zijn met iemand die je erg mag, waar je misschien zelfs wel van houdt, maar die toch op een andere golflengte zit. Je wilt bij elkaar zijn... maar het sluit niet aan. Je wilt iets dat er niet is. De bron van veel liefdesleed. Want je verlangen blijft botsen op de realiteit – die je niet wilt accepteren. Wat kan je wel doen? Om te beginnen erkennen dat iets wat je graag zou willen er niet is. Daar boos en verdrietig over zijn. Dat geeft ruimte. Dan krijg je zicht op wat er misschien wel is. Dat je het goed met elkaar kunt vinden maar dat samen gelukkig zijn wel even wat anders is. Met wie heb je dat nou in de loop van je leven? Misschien een handjevol mensen? En wil je in je zoektocht naar die ene (of die paar) alle andere leukerds van je verwijderen omdat ze niet die ‘ene’ zijn? Omdat het niet uitkomen van je verwachtingen je zo’n pijn doet? Klinkt niet handig. Waar ik achter kom: hou op verwachtingen te creëren over een ander, over ‘samen’. Je ziet de ander niet meer, alleen nog je eigen geprojecteerde verwachtingen – die ander geen recht doen. Onderzoek samen waar je elkaar raakt, van nature afgestemd  bent. Geniet daarvan. Wil niet meer, maar ook niet minder – een recept voor geluk.

Read More

Het leven is net seks. Lekkerder als je meebeweegt.

Seks kan heerlijk zijn. Als het stroomt. Als het vanzelf gaat. Als je in elkaar opgaat. Maar och, wat kan het ook onhandig gaan. Als je elkaar niet aanvoelt. Als je niet met elkaar meebeweegt. Als je niet op elkaar aansluit. In het leven is het niet anders. Je kunt meebewegen met het leven, en spelenderwijs genieten van wat er gebeurt en zich aandient. Je kunt ook je eigen willetje hebben en het dan heel druk hebben en veel weerstand ondervinden. Het verschil tussen een stromend en vloeiend leven, of een hortend en stotend leven. Misschien herken je het om je heen, misschien herken je iets van jezelf. Maak tantra van je leven. Niet alleen van seks, maar van je hele leven. Weet wat je wilt, en neem de tijd. Probeer niet zo snel mogelijk te scoren, want dan is het plezier ook snel weer voorbij. Kun je het uithouden? Ook al weet je niet wat het je op zal leveren? Ooit – of misschien wel nooit? Geniet je van de aanloop? Voel het leven in jezelf – en geniet! 

Read More

How well have I applied his lessons in my own life? (Obama on Mandela)

'It took a man like Madiba to free not just the prisoner, but the jailer as well, to show that you must trust others so that they may trust you; to teach that reconciliation is not a matter of ignoring a cruel past, but a means of confronting it with inclusion and generosity and truth.  He changed laws, but he also changed hearts.

For the people of South Africa, for those he inspired around the globe, Madiba’s passing is rightly a time of mourning, and a time to celebrate a heroic life.  But I believe it should also prompt in each of us a time for self-reflection.  With honesty, regardless of our station or our circumstance, we must ask:  How well have I applied his lessons in my own life?  It’s a question I ask myself, as a man and as a President.'

- Barack Obamas Nelson Mandela Memorial Speech, 10thDec2013

Read More

Het is nooit te laat. Tot je dood gaat kun je het anders doen.

Terugkijken kan zinvol zijn. Tot op zekere hoogte. Want het schiet niet op als je daarin blijft hangen. Hangen in schuld en schaamte over wat je hebt gedaan. En spijt over wat je hebt gelaten. Je kunt weer vooruit door jezelf vragen te stellen. Wat bevalt je niet aan je leven tot nu toe? Waar ben je niet blij mee, waar baal je van? Niet van wat anderen jou hebben aangedaan (vast heel veel) , maar van wat je zelf hebt gedaan (minstens zo veel). Weet dan dat het allemaal gebeurd is en dat je daar niets meer aan kunt doen. Je kunt niets terugdraaien. Natuurlijk, je kunt ‘Sorry’ zeggen en mensen om je heen vergeving vragen. Doe dat als het nodig is. Maar belangrijker, je kunt het vanaf nu anders doen. De rest van je leven. Dat kan je hele leven in een ander licht zetten. Met terugwerkende kracht. Voor jezelf en de mensen om je heen. Want het zou wat zijn... Als je verpakking  wegvalt en jij zelf overblijft. Als je vanaf nu niets meer hoeft en niets meer moet. Als je kunt laten zien wie je in wezen bent. Zo lief, wijs en sterk als je bent. Het is nooit te laat. Al is het nog maar een uur.

Read More

Een mening. De meest voorkomende belemmering van ontwikkeling.

Opvattingen en meningen, onwrikbaar en vooropgezet, zijn de dood in de pot. Je weet het, maar wat is het lastig om het te laten. We barsten ervan. En het belemmert onze communicatie, die vaak niet veel meer is dan een uitwisseling van opvattingen en meningen, en die vaak leiden tot oeverloze discussies en debatten waarin het uiteindelijk gaat over wie er gewonnen heeft. Het schiet niet op en je leert er niets van. Het levert geen ontwikkeling op maar stilstand en achteruitgang. Ontwikkeling gedijt in ruimte en vrijheid, belangstelling en nieuwsgierigheid – naar de ander. Luisteren in plaats van praten. ‘Vertel eens.’ Vragen stellen in plaats van meningen ten beste geven. ‘Hoe kijk jij daar tegenaan?’ Je verplaatsen in de ander. ‘Oh, zie jij het zo?!’

Maar hoe leer je dat in hemelsnaam? Door eerst zelf stil te worden. Dat is waar ik achter kom.  Stil worden temidden van de drukte – de drukte in mezelf. M’n kop houden terwijl het in m’n kop stormt. En het helpt als er iets gebeurt waar ik stil van word. Maar echt stil word ik pas van zaken van leven en dood. Als er een kind geboren wordt, of een ouder dood gaat. Dan telt niet wat ik allemaal vind. Dan zie ik ineens hoe toevallig mijn opvattingen en wisselend mijn meningen zijn. En hoe ik mezelf en anderen daarmee tekort doe. En hoe alles juist kan stromen als ik open sta voor wat er is en me over geef aan het leven zelf. Wat ook niet anders kan,  in het geval van leven en dood. En de kunst is natuurlijk om dat gevoel van openheid en kwetsbaarheid mee te nemen en bij je te houden als het leven eventjes minder spannend is.

Read More

Het leven laat zich niet dwingen. Ook niet door jou.

Het leven is oneindig veel groter en complexer dan we ooit kunnen bevatten. De belangrijkste gebeurtenissen in je leven, je verzint ze niet. Ga maar na. De vrienden die je maakt, de partner die je ontmoet, de kinderen die je krijgt. Of hoe mensen je evengoed weer ontvallen: ouders, partner, vrienden, en soms ook kinderen. Een groot niet te bevatten toeval, een en al onzekerheid. Pech en geluk. Een ding is zeker, je gaat er niet over. Denken dat je daar veel in kunt sturen is een illusie. Toch denken we dat te kunnen. We plannen en organiseren wat af. Niets mis mee, als je er rekening mee houdt dat het allemaal ook heel anders kan gaan. En dat is lastig. Omgaan met verandering, met name als je iets anders hoopt of verwacht. Daar kunnen we dan ontzettend teleurgesteld over zijn. En dan boos worden, verongelijkt zijn. Dat kan variëren van regen op een zonvakantie tot een pensioen dat verdampt blijkt te zijn. Of ontslag, scheiding en overlijden. Of een ongeluk, een burn out. Zaken die je meestal niet aan ziet komen, ze kunnen je overvallen en ontregelen. De kunst is te weten dat ze bij het leven horen. Want het leven laat zich niet regelen. Het leven is groter dan jij. En wat zou het saai zijn als dat niet zo was. Het leven is per definitie onzeker, hoe goed we het ook proberen te regelen. Een heftige uitbarsting van de zon, een forse meteoriet uit de ruimte, een ongekende vulkaanuitbarsting – en het hele leven op aarde zou voor vele millennia, en nog veel langer, ontregeld zijn. We hebben geen idee. Ja, het leven zit vol met tegenvallers. Net zo goed als het barst van de meevallers. Ga om met de tegenvallers, ze horen erbij. Zie de schoonheid van een hagelbui, verbaas je over laaghangende bewolking. En geniet van de meevallers. Ga in de zon zitten, als ie schijnt.

Read More

Heb je gedaan wat je kon? Ja? Nou dan. Nee? Volgende keer beter.

Twijfel is dodelijk – als het over je eigen intenties gaat. Weet wat je doet, en doe het goed. En hou op met twijfelen over je goede bedoelingen. Je hebt gedaan wat je kon. Tenminste, zorg daarvoor. Dan hoef je ook niet te twijfelen. Zorg dat je altijd kunt zeggen: ‘Ik heb gedaan wat ik kon.’ En als je dat niet zo is: zorg dat je het de volgende keer wel kunt zeggen. Twijfelen mag, te allen tijde. En als je dan – misschien na veel twijfelen – iets doet, doe het dan goed. Dat is alles. 

Read More

Geniet je van elkaar nu je er allebei nog bent?

Het blijft lastig om je voor te stellen. Maar op een dag ben je er niet meer. En is die ander er ook niet meer. Dan kun je hier niet meer van elkaar genieten. Nu nog wel. Maar je bent bezig, en je hebt het druk. Stel je voor, die ander is er nog een week. Zou je het nu dan ook zo druk hebben? Geniet zoveel mogelijk van wie er nu nog is. Vooral van degenen die echt belangrijk voor je zijn. En dat zijn er niet zoveel. Dat is te overzien. En goed te doen.

Read More

Doe je dit omdat je het zelf wilt? Of wil je dat ze je aardig vinden?

Wees eerlijk. Veel van wat je doet doe je om een ander blij te maken. Dat is mensen eigen. We zijn sociale wezens. We kunnen niet zonder anderen. We hebben anderen nodig om aandacht en liefde van te ontvangen. En om aandacht en liefde aan te kunnen schenken. En van dat schenken worden we misschien nog wel blijer dan van ontvangen. We zijn ingericht op omgaan met andere mensen, om ons met anderen te verhouden. We moeten wel. Want niemand kan het alleen, we hebben elkaar nodig. Maar we kunnen er ook in doorschieten. Teveel op die ander gericht raken. En daar onszelf in verliezen, onszelf in kwijt raken. Je wordt er onzeker van. Want je raakt afhankelijk van andermans aandacht en waardering. Je zoekt je voeding buiten je. Je vraagt om aandacht en bevestiging van je omgeving. En vaak krijg je die dan juist niet. Want het is niet leuk om iets te geven aan mensen die smeken en smachten. De ander voelt zich er ongemakkelijk door, omdat de relatie dan niet in balans is. Of gaat je zelfs gebruiken, vanwege je aanhankelijkheid, of erger, afhankelijkheid. De doorgang is jezelf gaan voeden. Je innerlijke voeding aanboren. Leren houden van jezelf. Gaan genieten van je leven. Blij zijn dat je leeft. Je eigen bron aanboren. Die bron stroomde ooit. In je kindertijd. Daar is de sleutel naar een gelukkiger leven te vinden. Wat vervulde je toen? Waar kon je helemaal in opgaan? Vaak spelend in je eentje?  Als de wereld om je heen verdween? Die sleutel heb je nog steeds bij je. Je kunt altijd terug naar je bron. Door je af te vragen: ‘Waar word ik nou echt blij van?’.

Read More

Dit is jouw leven. Van niemand anders. Leef het. Voluit.

Stel je voor, aan de hemelpoort – of als je daar niet in gelooft, op je sterfbed – wordt aan je gevraagd: ‘Hoe heb je geleefd?’ Wil je dan zeggen: ‘Op de manier van die-en-die...’, of: ‘Ik heb mijn eigen manier gevonden!’ Leef je eigen leven. Maak je leven niet afhankelijk van een ander. Kies voor jezelf. Ook al heb je dat niet geleerd. En ook al denk je misschien dat het niet hoort, niet kan of niet mag. Het is jouw leven. Waarin jij kunt kiezen, elke dag weer. Kunt kiezen om voluit te leven, op je eigen manier. Wat kun je anders? Leven op andermans manier? Kan dat ooit bevredigend zijn? En mocht je bang zijn dat kiezen voor jezelf je asociaal en egoïstisch maakt, ga dan bij jezelf na wat jouw belangrijkste waarden zijn in dit leven. Waarschijnlijk komen daar anderen in voor, en gaat het over liefde. Daar hoef je je dus geen zorgen over te maken. Zoals Augustinus al zei: ‘Love, and do what you will.’ Liefde als borging voor wat je doet.

Read More

Ben je je eigen beste vriend?

Je komt alleen, en je gaat alleen. Een waarheid als een koe. Het klinkt zo ‘alleen’. Maar ben je alleen? Of kun je met jezelf zijn? En wie is dan ‘jezelf’? Wat helpt is een onderscheid te gaan maken tussen je ‘kleine ik’ en je ‘grotere zelf’. Je kleine, dagelijkse zelf ken je wel. Die is dit nu aan het lezen en vindt daar iets van. Die kan blij zijn en zich zorgen maken, is soms boos en dan weer opgelucht. Je grotere, eeuwige zelf is minder bekend, meer op de achtergrond. Die bracht je misschien op het idee om dit te gaan lezen. Die oordeelt niet en is stil aanwezig. Daar kun je bij terecht als je even het niet meer weet, en goede raad nodig hebt. Inderdaad, als een goede vriend, door en door betrouwbaar, die er altijd voor je is. Dat ‘grotere zelf’, die kan – en wil! – je beste vriend zijn. Vriendschap met je ‘grotere zelf’ zorgt ervoor dat ‘alleen’ zijn een andere klank krijgt. Alleen zijn is dan thuis zijn. Thuis bij jezelf. Met wie je in wezen bent. Je eigen beste vriend.

Read More

Bemoei je met je eigen zaken. Dat zijn er meer dan genoeg.

Bepaal je tot jezelf. Als je dat serieus neemt heb je druk genoeg. En als dat niet zo is onderschat je de omvang van jezelf. Want je bent groter dan je denkt. Veel groter. Je hoofd kan helemaal niet bevatten hoe groot je bent. Je kunt een idee krijgen van je eigen omvang als je ophoudt je druk te maken over anderen. Dat geeft ruimte die je kunt besteden aan jezelf. Bovendien is er geen afleiding van anderen die weer reageren op jou bemoeienis met hen. Wat een rust. Dat is nou tijd voor jezelf nemen. 

Read More