Je eigen frietzaak!

(Verschenen in Tijdschrift voor Management Development, zomer 2007)

De pers begint onze kinderen te ontdekken. De jongste rockband van Den Haag. Ja boeiuh!, hoor ik u al denken, 'weet ik onderhand wel.' Boeiend was misschien het volgende. Binnen een paar dagen kwamen er twee journalisten langs. De een schreef een artikel dat helemaal raak was, waarin die jongens zich herkenden: groot en vol zelfvertrouwen, opmerkingen konden nog worden verwerkt. De ander schreef een artikel waar die jongens zich niet in herkenden, met een foto waar ze niet blij van werden - en daar was niets meer aan te doen.

Met de ene journalist willen die jongens graag verder: primeurs aan geven, inseinen, betrekken. Met de andere journalist zullen ze uit zichzelf geen contact meer zoeken. De een werkt zelfstandig als freelance journalist. De ander is in dienst van een groot mediabedrijf. De een leek bezig met de vraag: Wat is mijn bijdrage? Praktisch: Wat kan ik hiermee? Kan ik hier terugkomen? De ander leek daar niet mee bezig. Ik heb er in ieder geval niets van gemerkt.

Maar wat zou je doen als het je eigen frietzaak was? vroeg iemand mij een keer. Tja, dan denk je net even langer na. En kom je soms op heel andere gedachten. Dan ga je misschien wel anders om met het budget dat je hebt. Want alles komt dichterbij. Soms zelfs heel dichtbij. Want je voelt het direct. Wat ben ik opgeknapt van het zelfstandige bestaan! Ik kan niemand meer de schuld geven. Als u dit stukje massaal niks vindt of hierna niets meer van mij wilt lezen, heb ik een probleem. Want dan vraagt de redactie mij niet meer. Zo simpel! Voeg ik iets toe, dan heb ik wat te doen; voeg ik niets toe, dan heb ik niets te doen.

Van Zelfstandig Zonder Personeel...
ZZP’ers zijn de snelst groeiende groep werkenden in Nederland. Het gaat inmiddels om honderdduizenden mensen. En het gaat door. U zult misschien zeggen: Kunst, met zo’n groeiende economie. Maar het begon juist toen de economie in een dal zat. En de mensen in een dip. Het was voor velen een manier om op eigen benen te gaan staan. Niet bij de pakken neer te blijven zitten. Hun eigen ding te gaan doen. Dat is wat ze vertellen, die Zelfstandigen Zonder Personeel. (Of zoals mijn accountant zegt: Zwakzinnigen Zonder Pensioen...) In vrijheid jezelf kunnen ontwikkelen. Alles heel direct voelen. Zowel succes als mislukking. Direct effect. Het komt allemaal bij jou terug: jij hebt het zelf gedaan. En je hebt de daarbij horende verantwoordelijkheid. Beslissingen, keuzes, de hele dag door. Afhankelijk zijn van wat je zelf verovert, of van wat anderen jou gunnen. (Of is dat eigenlijk hetzelfde?) Doodeng, en volstrekt onzeker. En toch, de meeste ZZP’ers willen niet anders. Die vrijheid! Dan de onzekerheid maar op de koop toe nemen.

Stel je nou eens voor: deze ontwikkeling zet door. Het aantal zelfstandigen groeit exponentieel. Met de wind in de rug, groeiende economie, toenemende krapte op de arbeidsmarkt, durven nog veel meer mensen het aan om voor zichzelf te beginnen. Ze verhuren zichzelf, tijdelijk of behoorlijk permanent. Ze regelen hun eigen zaakjes als arbeidsongeschiktheidsverzekering (niet of nauwelijks: veel te duur, dus pas uitkering na zes maanden ziekte en dan nog maar de helft van je gemiddelde salaris) en pensioenopbouw (niet of een beetje, beleggen in je eigen huis is veel profijtelijker). Ze werken zo veel of weinig als ze willen (ze hoeven bij niemand vrij te vragen, dat overleggen ze met hun klanten en opdrachtgevers) en zo lang of kort als ze willen (de pensioengerechtigde leeftijd is niet van toepassing en dus ook geen issue meer). Ze sluiten wederzijds opzegbare managementcontracten af of nemen geheel of gedeeltelijk klussen aan. Ze zijn niemand tot last en er hoeft bij ziekte niet een obligaat boeketje naar toe (‘Beterschap, we hopen je snel weer te zien!’). Aansporingen zijn niet meer nodig. De Arbo artsen hebben bijna niets meer te doen en de HRM afdeling kan gedecimeerd. Ze zorgen voor hun eigen ontwikkeling, regelen hun eigen opleidingen. Organiseren hun eigen tegenspraak, creëren samen intervisiegroepen. De MD’er kan ook naar huis.

... naar Zeer Zelfstandig Personeel
Nou zal het zo’n vaart niet lopen. Hoopt u. En toch gaat het die kant op. Steeds meer mensen nemen het heft in eigen hand. Willen op eigen benen staan. En wat voegt u dan nog toe? En het gaat niet alleen om RvB-leden met hun eigen management-BV, maar ook om interim-managers (intern of extern), tijdelijke managers (invallers, jobrotators), leden van de Y-generatie, projectmanagers. Het worden er elke dag meer. Steeds meer van uw hipo’s* worden ZZP’er. Of gedragen zich ernaar. En misschien is dat nog wel een veel ingrijpender ontwikkeling. Want steeds meer mensen stellen niet alleen aan zichzelf de vraag: ‘Wat draag ik bij?’ (om scherp te blijven, om aan te blijven sluiten). Ze stellen die vraag ook aan hun omgeving. Dus ook aan u! Wat draag jij als MD’er bij aan mijn ontwikkeling? Of botweg: Wat heb ik aan jou?

Ooit was de vraag: Ben ik in beeld? Nu is de vraag: Ben ik van toepassing? Wat voeg je toe als MD’er? Misschien wel meer dan je denkt. Daar kun je achter komen wanneer je je ook als een ZZP’er gaat gedragen. Neem je vrijheid, pak je verantwoordelijkheid. Voel de autonomie, ervaar de soevereiniteit. En beleef ook je behoefte aan verbinding en aansluiting. Ook ZZP’ers (of mensen die zich zo gedragen) willen zich maar al te graag ergens thuis voelen, op hun gemak zijn. Het zijn net mensen. Gewoon mensen van deze tijd. Moderne mensen die graag Prins Claus aanhalen: One does not develop people, they develop themselves. Die geen behoefte hebben aan iemand die voor hen zorgt, die hen wil ontwikkelen. Dat doen ze zelf wel. Ze hebben behoefte aan iemand die van binnenuit hun grootste zorg begrijpt: Voeg ik iets toe? Een MD’er die ze serieus kunnen nemen, (omdat) die zichzelf die vraag ook dagelijks stelt. Die hun grootste behoefte begrijpt: kan ik me hier ontwikkelen? Iemand die zich echt in hen kan verplaatsen, (omdat) die met hetzelfde bezig is. Een MD’er die zo boeiend is dat ook deze mensen zich met de organisatie willen verbinden.

*) high potentials

Read More

We hebben de politiek niet meer nodig

Als je de wereld wilt veranderen dan doe je dat via de politiek. Zo heb ik het geleerd. Vrijheid en democratie betekent politiek. Zo groeide ik op in de jaren zestig. Mijn kinderen wijzen me de weg in andere, nieuwe tijden. Ze zijn niet bezig met structuurveranderingen en systeemwijzigingen. Laat staan dat ze denken dat je daar gelukkiger van wordt. Hyves, MySpace, YouTube, dat is voor hen democratisering. Andy Warhol's 15 Minutes of Fame zijn voor hen werkelijkheid, op het internet. Hun motto is: Trek je eigen plan, onderneem wat goed voelt en doe waar je goed in bent, werk samen met de mensen bij wie jij je op je gemak voelt.

We zijn hard op weg naar een wereld die niet meer geografisch verdeeld is, maar naar mensen die je liggen. Gelijkgezinden wordt het thema. Dankzij internet en goedkoop vliegen is de wereld heel snel heel klein aan het worden. En met steeds meer wereldwijde economische samenwerking komt de wereldvrede snel dichterbij. Want bij oorlog hebben steeds minder mensen belang. Bij globalisering des te meer.

De politiek en de overheid schuiven langzaam maar zeker van het centrum naar de zijkant. Zij krijgen geen kleinere maar wel een andere, meer volgende en ondersteunende rol. De boel kantelt, andere organisaties en instanties, en vooral individuele mensen en de groepen waarin ze zich, al of niet op tijdelijke basis en naar thema en onderwerp, verbinden zorgen steeds vaker voor de werkelijke vernieuwing. Het burgerinitiatief over de intensieve veehouderij is daar een mooi recent voorbeeld van.

Ondernemende mensen nemen initiatieven en vervullen een rol die tot voor kort van de overheid of de politiek werd verwacht. Sonja Bakker doet wat geen overheidsinstantie, goedbedoelde Postbus 51-campagne of fiscale maatregel ooit vermocht: Nederland massaal laat lijnen. Het zijn ondernemers die de wereld veranderen, en die de dingen doen waarvoor je vroeger naar het collectief keek: in de zorg, de kunst, het onderwijs. Kijk naar het opkomend maecenaat, de Joop van de Ende Foundation. Zie de nieuwe particuliere universiteiten die ingeslapen provinciesteden als Middelburg en Zutphen tot leven wekken. En ook op een klassiek overheidsterrein als de infrastructuur rukt het ondernemen en investeren op. Pensioenfondsen zijn alle vertragingen zat willen zelf wegen en tunnels gaan bouwen en zo hun investeringen bereikbaar houden.

Steeds meer mensen kunnen en willen zelf aanpakken. Ze hebben geen zin om te wachten op een ander, laat staan de overheid, zíj gaan het doen. En het barst in deze wereld van het geld, het wachten is op een goed idee, dat kan elke venture capitalist je vertellen. Ga niet uit van geld, maar van een visie. Dan komt het met het geld vanzelf wel goed, aldus prof. Hans Becker, econoom en uitvinder van de Geluksbevorderende Zorg (gelukkige mensen kosten minder).

Begrijp de economische drijfveren van mensen en zet de individuele mens, met zijn zorgen en behoeften, wensen en verlangens, angsten en dromen, in het midden. Dan begrijp je ook waarom kleinschalig microkrediet een stuk effectiever is dan internationale ontwikkelingshulp, en waarom een dieetgoeroe veel succesvoller is dan welke minister van Volksgezondheid ook. Vraag aan een ondernemer wat hij van de overheid verwacht en je hoort: Creëer een duidelijk en eerlijk speelveld, maak een heldere set regels die voor iedereen geldt, handhaaf die regels en bemoei je er verder niet mee. En zorg voor het allerbeste onderwijs en een werkende infrastructuur. Who needs politics?

De politiek is in de 21e eeuw niet meer het podium dat het in de 19e en 20e eeuw wel was: de plek om maatschappelijke verandering voor elkaar te krijgen, de maatschappij in een werkbare en werkende vorm te gieten. Politiek was de manier om de massa te emanciperen, waar we nu met elkaar de economische en sociale vruchten van plukken. De overheid werd daarvan het voertuig, zie alle spending departments.

De politiek hoeft nu alleen nog maar te zorgen voor kaders die zoveel mogelijk ruimte en vrijheid geven om te ondernemen en te doen wat je goed dunkt, en dat te voorzien van een stevige morele bodem. Want bij meer vrijheid hoort meer verantwoordelijkheid. Dat betekent een steeds groter beroep op ieders integriteit. Moraliteit is meer dan ooit nodig. En dan heeft juist de politiek nog een lange weg te gaan. Want hoe zat het ook alweer met de verantwoording over de betrokkenheid van Nederland bij de oorlog in Irak? De enige politicus die zich daar echt druk over maakt is Dries van Agt. Godbetert.

(Verschenen in NRC Handelsblad, Opinie & Debat, 2/3 juni 2007)

Read More

Het Sonja Bakker Effect

Sonja Bakker krijgt voor elkaar wat geen overheidscampagne ooit vermocht: Nederlanders massaal laten lijnen. Ze draagt bij aan het beperken van de kostenstijging in de gezondheidszorg en wordt ondertussen zelf miljonair. Ze laat ook zien dat de Nederlandse instituties niet meer werken. Die lijden ook aan overgewicht en onbewegelijkheid. Een dieetadvies aan het nieuw kabinet: Zomerslank met Sonja!

Binnenkomen op nummer 1. Dat wil elke auteur. Een miljoen exemplaren verkopen van je eerste boek. Dat is een Nederlander nog nooit gelukt. Sonja Bakker is er hard naar op weg. Waarschijnlijk in de loop van dit jaar. Ze gaat nu de Duitse markt op. Nadat ze bij de nonnetjes in Vught is geweest en in Duitsland in heel veel winkelwagentjes heeft gekeken om de eetgewoonten van de Duitsers beter te begrijpen. Ze heeft inmiddels zeven miljoen euro op haar bankrekening. Rijdt geen oude Twingo meer maar een gloednieuwe Audi TT. Maar woont nog steeds in haar doorzonwoning in Spierdijk.

Sonja blijft eenvoudig. En Sonja doet normaal. Dat is ook haar boodschap: beweeg genoeg, eet niet teveel en zorg voor afwisseling. Zo simpel? Zo simpel! Sonja is gewoon en ze houdt het simpel. En Sonja durft te genieten van haar succes, uiteraard met mate. Dat is genoeg om heel veel Nederlanders voor haar en haar aanpak te laten vallen. Honderdduizenden vallen een veelvoud af. Dat is ook genoeg om anderen jaloers te maken. Een minder succesvolle gewichtsconsulente beschuldigt Sonja van plagiaat en het Voedingscentrum zegt dat Sonja’s methode geen aantoonbaar blijvend resultaat oplevert.

Je zult toch het Voedingscentrum zijn. Al jaren bezig, met veel subsidie en overheidssteun, om Nederlanders gezonder en gevarieerder te laten eten. Je weet dat je iets doet dat belangrijk is, je zet je in voor de publieke zaak. Je weet je gesteund door de overheid, daar ben je tenslotte door opgericht, ooit jaren geleden. Je weet ook dat institutionalisering dreigt en dat je bij moet blijven. Dus vernieuw je de schijf van vijf. En je zet een test op je site, je ontwikkelt een interactief spel en geeft een koelkastmagneet weg bij de nieuwe brochure, die je ook nog in prijs verlaagt.

En dan is daar Sonja Bakker. Geen doctorandus, niet eens diëtiste. Nee, een conulente met een LOI-opleiding. Ze werkte op kantoor bij Christine le Duc. Inderdaad, van de sexlingerie en de Tarzans. Dochter van een bloembollenboer. En zij krijgt voor elkaar wat nog niemand gelukt is. Nederlanders massaal laten lijnen. Door een begrijpelijke methode te ontwikkelen. Genoeg bewegen, met mate en afwisselend eten. Geen gedoe en gereken met koolhydraten en eiwitten, vetten om op te letten. Geen schijf van vijf. Gewoon uitgespeld wat je op een dag mag eten. Precies wat veel mensen willen.

Ik heb een SAS-dag, hoorde ik een tijdje geleden voor het eerst. Het ging niet over skandinavisch vliegen. Hij had een Schijt Aan Sonja die dag. Hij was aan het sonjabakkeren en liet me trots zijn nieuwe kleren zien. Kijk, hier zat een buik: Dat kon ik me inderdaad herinneren. Een kilo per week eraf. Twaalf kilo bij elkaar. Dankzij Sonja! Nu ging hij stoppen met roken. Zijn vrouw deed ook mee. En wat blijkt. Mensen zoeken steun, helpen elkaar. Thuis, op het werk, via het internet. Kijk even op Sonja haar eigen site. Groepjes, streefgewichten, weekresultaten.

Als ik minister van Volksgezondheid was dan wist ik het wel als het gaat over overgewicht. Hou op met alle campagnes, stop het ontwikkelen van beleid. Vergeet belasting op ongezonde producten. Schrap het woord stimuleren uit alle nota’s en notities. Het is een illusie dat de overheid iets kan doen aan het uitdijen van de Nederlanders. Dat kunnen mensen alleen zelf. Als ze echt willen, een reden hebben: dik genoeg zijn, onbewegelijk worden, zich vies en vadsig voelen. Of in de ziektewet of de WIA terechtkomen. En dan hebben ze behoefte aan iemand die hen begrijpt. Aan Sonja.

Sonja Bakker laat met haar drie boeken in de boekentop vijf (en haar spaarrekening!) zien dat geïnstitutionaliseerd Nederland steeds minder werkt. En dat eigen initiatief en ondernemerschap wel werkt. Haar basiskennis deed ze op bij het LOI, een schriftelijke opleiding, zelf betaalt. Ze begon een eigen praktijk aan huis als gewichtsconsulent. Na acht jaar schreef ze zelf op wat ze wist. In de vorm van negen weekmenu’s. Ze leurde er mee langs uitgeverijen. Niemand wilde het hebben. Ze heeft het tenslotte samen met haar man zelf uitgegeven, in eigen beheer. Met geleend geld. De rest is geschiedenis.

Read More

‘Dan moet je subsidie aanvragen!’

Onze kinderen hebben een rockband: All Missing Pieces. Ze zijn veertien, twaalf en tien. Spelen gitaar, drums en bas. Dat hebben ze zichzelf geleerd. Ze hebben hun instrumenten ook zelf gekocht, net als hun apparatuur. Daar hebben ze voor gewerkt en gespaard. Ze schrijven hun eigen nummers. ‘Coverbandjes zijn er al genoeg.’ Ze oefenen bijna elke avond, op zolder. De buurt verdraagt het. En veel buren zijn trots, op de jongste rockband van Den Haag. Misschien wel van Nederland.

Ze regelen hun eigen optredens. Beter gezegd, de optredens komen naar hen toe. Ze speelden al in het Haagse stadhuis en het Museon, in het Paard van Troje en Café de Paap. Ze spelen alleen op plekken die voor iedereen vrij toegankelijk zijn. Zoals op 23 juni op de Grote Markt. Ze staan in de Haagse kranten, zijn op de Haagse tv en te vinden op allerlei Haagse sites. En nu ook live op de Nederlandse televisie. Bij de VPRO, in Villa Live, op eerste pinksterdag. Zo vieren ze hun eigen Pinkpop.

Via het internet maken ze dagelijks vrienden. In heel Nederland, in Europa, tot in Amerika. Vaak volstrekt onbekenden die hen weer verder helpen. Want elkaar helpen en geholpen worden, dat is hun wereld. Via MySpace en Hyves. Muziek en filmpjes op het net zetten. Via YouTube. Die worden door anderen dan weer op hun MySpace en Hyves gezet. Etc. etc. Optreden, demo’s opnemen, muziek en filmpjes op het net zetten, weer optreden, meer demo’s, dat is hun business model. Aanstekelijk en wederkerig.

Een van onze buren is ambtenaar bij Economische Zaken. Hij denkt in termen van innoveren en stimuleren. Hij hoorde vorig jaar van de drummer over hun plannen voor een geïsoleerde studio. Ze wilden misschien aandelen, Pieces, ‘studiostukken’ van 100 euro gaan uitgeven om hun studio te financieren. Maar voor de EZ-ambtenaar dat hoorde was zijn spontane reactie al: ‘Dan moet je subsidie aanvragen!’ Daar had de jonge ondernemer nog nooit van gehoord.

Read More

‘Weten wat je wilt, doen wat je kunt'

Als je je leven durft om te gooien, kom je beter in je vel te zitten. André Meiresonne ervoer dat, toen hij zijn managementbaan opgaf en voor zichzelf begon. Om zijn ervaringen te delen met anderen, schreef hij het boek ‘Zin! Leidinggeven aan jezelf en anderen’.

Tekst en foto: Lilian van Dijk, voor Haag West Nieuws

Zin! Is het eerste boek van André Meiresonne. Hij is net 51 jaar geworden. 'Ik heb het gevoel dat ik pas net begonnen ben. Dit is wat ik wil. En ik kan het nu ook. Hiermee ga ik verder de diepte in.' Het rijpingsproces voor Zin! duurde vijf jaar en mondde uit in een creatieve explosie. 'Ik had het al die tijd al bij me.' Zomer 2006 schreef hij het boek in vijf weken tijd. 'Het rolde als vanzelf eruit. Ik ben toen nog vijf weken met de vormgeving bezig geweest, samen met jacky-o uit Rotterdam. Ik ken geen ontwerper die zo flexibel is en zo open staat voor suggesties. En nu ga ik door. Ik wil nog een boek schrijven.'

Wat hij in Zin! beschrijft, heeft Meiresonne in die periode zelf geleerd en al doorgegeven in workshops. Het is een bijzonder boekwerk geworden, dat op het eerste gezicht lijkt op een extreem dicht cahier waarin je in de jaren zestig je huiswerk maakte. Het bestaat uit korte hoofdstukjes. Het zijn impressies, gedachtespinsels, ervaringen in het gezin en op het werk, geïllustreerd met van alles en nog wat, van foto’s van bekende personen uit de vorige en deze eeuw tot badeendjes en speelgoedfiguurtjes en abstracte kunst. Teksten van hemzelf of van anderen, die hem inspireerden of aan het denken zetten. Omdat het allemaal minihoofdstukjes zijn, kun je het gemakkelijk even oppakken, wat lezen en het neerleggen tot een volgend moment dat je even tijd hebt. Dat betekent niet, dat er geen lijn in zit. Deel I, Zin krijgen, gaat over bewust worden van jezelf en je omgeving. Deel II Zin hebben, heeft als subtitel Weten wat je wilt en doen wat je kunt en het derde gedeelte, Zin geven, spoort de lezer aan met: ‘En nu aanpakken’.

Meiresonne verklaart zijn missie met dit boek als volgt: 'Ik wil mensen een handje helpen om zichzelf beter te leren kennen om daardoor makkelijker met andere mensen te kunnen omgaan. Minder gedoe, meer plezier. Ik weet uit eigen ervaring dat je jezelf behoorlijk in de weg kunt zitten.' Maar je kunt jezelf ook verder helpen. 'Als je jezelf durft aan te kijken voor de spiegel en ziet wie je bent, met inbegrip van je vervelende kanten, zul je merken dat een heleboel gedoe om je heen zich oplost.' Meiresonne is ervan overtuigd dat mensen veel problemen zelf creëren. Zijn advies: 'Kijk wat je er zelf aan bijdraagt. Andersom kun je dieper doordringen in wie je werkelijk bent. Veel mensen zijn heel wat leuker en aardiger dan ze van zichzelf denken. Ze lopen met een negatief zelfbeeld rond. Dat is doodzonde.' Mensen leven te veel in hun hoofd, vindt Meiresonne. 'Ze hebben er grote moeite mee om echt te voelen wat ze voelen. Hun gevoel is afgesloten en daarom kunnen ze ook niet voelen wat anderen voor hen voelen. Ze kunnen geen liefde ontvangen. Als een ander iets aardigs tegen hen zegt, denken ze steeds: dat zeg je nou wel, maar dat doe je alleen maar om. Zo blijft hun negatief zelfbeeld in stand. De angst om te voelen wat ze voelen en dat te tonen, zit hen in de weg. Zelf worstel ik er ook nog dagelijks mee.'

'Ik heb liever een leuke vent die te weinig verdient'

Meiresonne ziet hoe mensen zich anders opstellen in hun werksituatie. 'We komen binnen, hangen onze jas op en trekken ons terug in ons hoofd. Dan worden we van die rationele, koude, calculerende, bange mensen. Het lijkt wel of we niet meer normaal kunnen doen.' Je zou jezelf eens wat kritische vragen kunnen stellen, vindt hij. 'Wat zou er gebeuren als we op het werk even hartelijk, leuk en aardig zou doen als in onze vrije tijd? Hoe komt het dat we dat alleen kunnen tonen als we bardienst hebben bij de voetbalvereniging? Waarom zijn we om negen uur iemand anders dan toen we om half negen de kinderen naar school brachten? Waarom verstrakken we?' Hij geeft zelf het antwoord: ‘Dat gedrag hebben we heel lang geleden aangeleerd, omdat het ons voorgedaan is. Kopieergedrag heet dat. We doen anderen na. Onze vader, moeder, leraar, de dominee, de boven-ons-gestelden.'

Meiresonne weet hoe je dat gedragspatroon kunt doorbreken: 'Sta stil bij jezelf. Vraag je af: wat ben ik aan het doen? Wat voel ik erbij? Vraag je zelf drie maal daags af: Wil ik dit wel? Kan dit ook anders? Word ik hier blij van?' Het antwoord is vaak nee. 'Dan gaan alle luiken dicht, want we zijn bang voor dat antwoord. Ja maar, denk je dan, zo hoort het toch? Zo gaat het nou eenmaal. Hoe moet ik anders de kost verdienen?' Meiresonne ervaart dat vaak in gesprekken met mensen tussen de 40 en 50. 'Als ik hen vraag: ‘Waarom ga je dan niet iets doen wat je wel leuk vindt?’, beginnen ze over de huur of de hypotheek, of over wat het kost om de kinderen te laten studeren. En daarmee is het einde gesprek.' Meiresonne gelooft niet dat die financiële overwegingen een belemmering hoeven te zijn. 'Als je echt gaat doen wat je het liefst wilt en waarin je goed bent, zul je zakelijk gezien zelfs misschien nog succesvoller zijn en als mens gelukkiger. Iedereen heeft een kwaliteit, iets bijzonders, iets te bieden. De kunst is om door te dringen in wat jouw eigen ding is, wat je het allerliefst doet. Jouw bijdrage. Waarom zou een ander blij zijn met jou? Kun je daarbij komen?'

Meiresonne heeft zelf in die situatie gezeten. 'Ik heb ook al mijn zekerheden opgegeven. Ik was manager, mijn vrouw had een goede baan. Op een dag hebben we gezegd: ‘Het is mooi geweest.’ Ik was bijna vijfenveertig. Ik ben toen voor mezelf begonnen, niet gehinderd door enige kennis van zaken.' Wat ook heel belangrijk is: 'Je laat je status los. Je hoeft bijvoorbeeld niet op wintersport. We komen nu met z’n vijven met minder rond dan toen we met z’n tweeën waren. Wij hebben nog maar één auto, een ouwetje vol krassen en deuken. Hij rijdt heerlijk. Je kunt met minder toe dan je denkt.' Veel mensen zijn er tegenwoordig mee bezig, weet Meiresonne. 'Ze doen niet langer mee met de race naar de top.' Als echtpaar moet je vertrouwen in elkaar hebben. 'M'n vrouw Léonne zei: ‘Ga alsjeblieft iets doen waar je hart naar uit gaat. Ik heb liever een leuke vent die te weinig verdient dan een vervelende die genoeg verdient.'

Zie je ballast van vroeger als bagage, iets waaruit je kunt putten als jij dat wilt

Een sleutelvraag die je jezelf kunt stellen als je bang bent om uit een vertrouwde, maar onbevredigende arbeidssituatie te stappen is, volgens Meiresonne: 'Van wie moet ik dit? Dan kom je bij je oude voorbeelden: je vader, je moeder, je leraar, de dominee. Het gaat ook over bevrijding van je verleden zonder dat je blijft hangen in boosheid. Dat helpt toch niet.' Je moet er anders mee omgaan: 'Zie je ballast van vroeger als bagage, iets waaruit je kunt putten als jij dat wilt, maar wat je ook in een kluis op het station kunt achterlaten. Dit heeft me tot hier gebracht en nu ga ik mijn eigen leven leiden.' Doorbreek het patroon, spoort Meiresonne aan: 'Het grootste cadeau dat je je kinderen kunt geven is het verbreken van die eindeloze keten die van generatie op generatie wordt doorgegeven van wat er allemaal moet. Daarmee geef je ze de vrijheid om zelfstandig keuzes te maken en hun eigen leven in vrijheid te leiden. Je geeft ze de ruimte.'

Veel mensen zijn doodsbang voor een crisis, weet Meiresonne. 'Je hebt dan de neiging om eruit te willen, maar als je niet durft door te gaan tot op de bodem, kom je in een volgende crisis terecht. Zo ga je van crisis tot crisis. Als je de moed hebt om echt tot op de bodem te gaan, komt het inzicht wardoor je je leven wit veranderen. Je gaat beslissingen nemen: nu ga ik het eens anders doen. En nou is het mooi geweest. Afgelopen, klaar! Je moet het spuugzat zijn.' Na die woede kom je op een punt dat je hardop zegt: ‘Ik weet het niet meer’, aldus Meiresonne. 'Dan weet je dat je op de bodem zit. In die overgave, vanuit dat niets, komt het verlossende inzicht en kun je weer gaan groeien. Dat heet transformatie. Je komt op nieuwe ideeën, krijgt heldere inzichten, ruimte om een volgende stap te zetten.' Meiresonne raadt iedereen aan zijn leven in eigen hand te nemen. 'Je kunt de moed in jezelf vinden. Soms word je van buiten geholpen, bijvoorbeeld als je eruit gegooid wordt bij een reorganisatie of je partner gaat bij je weg. Beleef een crisis niet alleen als iets ellendigs, maar ervaar de mogelijkheden, grijp je kansen. Ga niet bij de pakken neerzitten. Het kan, ik heb het zelf meegemaakt.'

Read More

Help! Een burgerinitiatief

"Gemeenteambtenaren weten zich nauwelijks raad met actieve burgers. Daarom sneuvelen veel initiatieven al in de planfase. En dat terwijl zelfs in het nieuwe regeerakkoord staat dat burgerinitiatieven zo belangrijk zijn: 'De overheid laat burgers ruimte om initiatief te nemen en rust hen toe om voluit mee te doen'. Maar hoe doe je dat, ruimte geven? Wie zijn die actieve burgers eigenlijk en wat kunnen ambtenaren van hen leren?"

Daarover gaat de publicatie Help! Een burgerinitiatief, waaraan ik op uitnodiging van Jornt van Zuylen van InAxis, Commissie Innovatie Openbaar Bestuur met veel plezier heb meegewerkt. Tientallen mensen die daadwerkelijk ervaring hebben met de zgn. derde generatie burgerparticipatie (oeps, wat een begrip!) komen aan het woord, honderden geslaagde voorbeelden passeren de revue. Meer dan honderd pagina's praktijklessen, columns, schema's, theorie, literatuur, portretten, perspectieven en een behartenswaardig nawoord van Pieter Winsemius. Je kunt de hele publicatie, barstensvol informatie, ideeën en wetenswaardigheden, meningen en opvattingen bestellen en downloaden.

Dr Jurgen van der Heijden van AT Osborne en Universiteit van Amsterdam moet even apart genoemd (en geroemd). Jurgen is NL Kampioen Opsporen & Duiden Burgerinitiatieven, een wandelende databank. Zonder hem was dit boek er niet gekomen. Hij is een bijzonder mens die het verdient om binnenkort bijzonder hoogleraar te worden.

Initiatiefnemer en ambtenaar Jornt van Zuylen kent de weerbarstige gemeentepraktijk vanuit de Rotterdamse (dus heftige) realiteit. Hij had het lef de publicatie aan te bieden aan twaalf 'burgerhoogleraren' van de Pendrecht Universiteit. U weet wel: het Rotterdamse Pendrecht, zo'n dramatische wijk, een van die vermaledijde veertig. En wat trof ik daar: een zaal vol mondige, zeer zelfbewuste mensen die bijzonder goed weten wat wel en niet goed is voor hen en hun wijk. Niks zielig, niks triest. Mensen die bijzonder trots zijn op 'hun' wijk en volop mogelijkheden zien. Waar je maar beter naar kunt luisteren. Scheelt ambtenaren een hoop werk. De burgerhoogleraren gaven het boek en de auteurs ongezouten kritiek, maar ook lof en prijs en uiteindelijk gemiddeld een acht. Die is binnen!

Hieronder vind je een column van mij die in de publicatie is opgenomen. Gestrooid door het boek kun je ook nog een aantal 'Prikkelingen' lezen. Acht pogingen tot humor en relativering in een wereld die daar niet direct om bekend staat. Confronterend ook wel. Met hulde aan InAxis om het te plaatsen. Wie zegt dat de overheid niks durft? Hieronder 'Op het andere been' (incl. wat prikkeling). Voor veel meer, van al die anderen, en minstens zo interessant, zo niet vele malen interessanter: bestellen of downloaden maar dat hele boek!


W a a r s c h u w i n g !

De hieronder volgende tekst verwoordt niet noodzakelijkerwijs de mening van de verantwoordelijke bewindspersoon.

Sterker nog, de redactie distantieert zich nadrukkelijk van deze al te gemakkelijke opvattingen die geen enkel recht doen aan de enorme complexiteit van de materie waar hardwerkende ambtenaren dagelijks mee te maken hebben. Wij nodigen u van harte uit om afstand te nemen van deze tekst door duidelijk, bij voorkeur met een fluorescerende markeerstift, aan te geven met welke passages u het niet eens bent.


Op het andere been
Ambtenaren willen besturen. Daarom heeft u gekozen voor werken in het openbaar bestuur. U studeerde misschien bestuurskunde, bestuursrecht, bestuurswetenschappen. Besturen is uw ding. En besturen doe je vanuit één punt. Net als een auto, die heeft ook maar één stuur. Zo bestuurt de regering dit land, en het gemeentebestuur de gemeente. Toch? Niet dus. Was het maar zo! Dan was het bestuurlijke leven nog overzichtelijk. Dan was uw dagelijkse werk een stuk minder ingewikkeld.

De sturing van onze samenleving gebeurt steeds minder vanuit één punt. Met het complexer worden van onze maatschappij verdwijnt de centrale sturing. De macht raakt verdeeld over steeds meer mensen, de macht zoekt de breedte en gaat naar beneden, de macht versnippert over steeds meer partijen en spelers. Steeds meer mensen krijgen het voor het zeggen omdat ze zelf willen bepalen hoe hun leven en hun omgeving eruit ziet. Ze nemen zelf het heft in handen. Ze willen hun eigen zaakjes oplossen. Zonder asociaal te worden. Juist niet.

De Republiek
Voor zover er natuurlijk ooit centrale sturing is geweest in Nederland. Want als er een ding is waar Nederlanders niet tegen kunnen is het centrale sturing. Even ter opfrissing: de Republiek der Zeventien Nederlanden ontstond uit een opstand tegen het centrale gezag van de Spaanse koning. En ook nu is Nederland om met Prins Claus te spreken ‘een republiek met een koning’. En die koning mag er zijn zolang hij maar niet doet of hij de baas is.

Het aantal ‘sociale’ initiatieven groeit exponentieel. Maatschappelijk verantwoord ondernemen heet dat. Of sociale innovatie. En dat kan heel profijtelijk zijn. Met uitgekiende zorg kun je geld verdienen. Of budget overhouden voor ‘leuke dingen’. Zonder subsidies kun je ook overleven. Sponsoring is vaak interessanter: het geeft meer vrijheid en minder gedoe. Succes is minder afhankelijk van politieke grillen en meer van de kwaliteit van je contacten. Welkom in de netwerksamenleving. En wat valt er daarin nog te besturen?

We hebben in de 20e eeuw met elkaar een reflex ontwikkeld: de Overheids Reflex. ‘Daar moet de overheid nou eens iets aan doen’, ligt menigeen in de mond bestorven. Een item op het journaal of een bericht in de krant leidt in veel gevallen tot een Kamervraag met de bekende formulering ‘Is het de minister bekend dat’ (volgt de korte inhoud van het televisie-item of het krantenbericht). Het antwoord is uiteraard ‘Ja’. ‘En wat denkt de minister daaraan te gaan doen?’ Wat zou het een verademing zijn wanneer de minister dan ‘Niets’ zegt. En uitlegt dat de overheid daar niet over gaat.

Particuliere initiatieven
Tot de 20e eeuw was het gros van wat nu onder de ‘spending departments’ valt een kwestie van particulier initiatief. In de vorige eeuw draaide dat gegeven om. De overheid nam het met goede redenen over. Inmiddels heeft de overheidszorg zijn grenzen bereikt. En aan het begin van een nieuwe eeuw komt het (blijkbaar onuitroeibare!) particulier initiatief weer boven. Bijna een eeuw lang het primaat van de staat: sociale zaken, gezondheidszorg, onderwijs en cultuur. En juist op die terreinen schieten de initiatieven als paddestoelen uit de grond. De Voedselbanken, de Weggeefwinkels, de Van Harte Resto’s, de Thomas Huizen, de Iederwijs Scholen, de Joop van de Ende Foundation. Er komt (bijna) geen ambtenaar aan te pas...


Bespiegeling: Wat is uw mening over bovenstaande column?

Ik vind deze column:
- Onzin
- Links geleuter
- Wishfull thinking
- Goed spul!

Ik ga:
- Deze column snel vergeten
- Mijn eigen column schrijven
- André mailen dat ik het volledig met hem eens ben (a.meiresonne@planet.nl)
- André mailen dat hij niet goed wijs is (a.meiresonne@planet.nl)

Read More

Zin! is een sociaal virus: delen is vermenigvuldigen

When you and I have a dollar each and exchange it, you and I would still have one dollar each. When you and I have one idea each and exchange it, you and I have two ideas. (Anonymous)

Vorige zomer schreef ik een managementboek: Zin! Leidinggeven aan jezelf en anderen. Vijf jaar werken als managementtrainer stroomde in vijf weken in m’n iBook. Na de zomer veranderde het in vijf weken tijd in een kleurrijk beeldboek. Door zomereditie van de Great Place To Live krant ontmoette ik Jacky-o. Zij maakte van elke tekstpagina een spannende spread. ‘Het vakantieboek voor managers!’ riep een vriendin van haar.

Maar het verhaal is nog niet klaar.
‘Wil je zoveel mogelijk boeken verkopen?’ vroegen Martijn Aslander en Sanne Roemen. ‘Dan moet je het weggeven!’
Ja, dahag! We hebben al zoveel geïnvesteerd... en dan zomaar weggeven zeker... die is gek! Omdat twee zelfbenoemde internetgoeroes dat zeggen zeker. Sociaal virus, virale marketing... Lekker makkelijk, zoiets adviseren over andermans boek!
‘Ja, echt waar, probeer maar: een gratis download, dat werkt.’
EEN GRATIS DOWNLOAD? VAN HET HELE BOEK? VAN KAFT TOT KAFT?
Dat vindt m’n uitgever vast niks, dacht ik. Maar Paul Quist vond het een prima idee...

Toen had ik een gek probleem. Want in m’n trainingen zeg ik altijd: Begin met geven! Desnoods haal ik Jezus zelf aan: Het is beter te geven dan te nemen. Maar nu ik zelf voor de keuze stond kwam het wel heel dichtbij. Ik voelde hoe moeilijk het is om ‘zomaar’ weg te geven wat je lief is: het boek waar zo hard aan gewerkt is. Op internet zetten, te downloaden door wie maar wil. Met een druk op de knop binnenhalen, 10 MB, 144 pagina’s. Er geen enkele controle meer over hebben. Te printen en te kopiëren, en ook nog te bewerken en zelfs te verhaspelen.

Al weifelend realiseerde ik me ineens hoe ik zelf aan het boek gekomen was. Dat ik me vaak een doorgeefluik voelde. Dat ik dagen had waarop het leek of het boek zichzelf schreef. Hoezo, 'heb ik geschreven'? Misschien is het wel een doorlopende ingeving! Heb ik het ook maar gekregen... Die gedachte hielp!
We hebben een site rond Zin! gebouwd: http://www.zinboek.nl/ Met een hele grote DOWNLOAD-knop erop. Het boek verspreidt zich nu als een virus over het net en in de wereld. Het komt op plekken terecht waar ik geen weet van had. Bij mensen die ik anders nooit zou bereiken of ontmoeten. Ver buiten de doelgroep die ik in m’n hoofd had. Zin! wordt virtueel cadeau gegeven, bijvoorbeeld via nieuwsbrieven. Het boek wordt van het scherm gelezen door studenten, huismoeders, mensen die voor zichzelf willen beginnen. Het komt terecht bij trainees, ambtenaren, marketeers, profvoetballers en hulpverleners. Het wordt aangeraden aan mensen die in gedachten met zelfmoord bezig zijn... En ik maar denken dat ik een managementboek had geschreven!

Zin! is ook een zelfhulpboek aan het worden. Voor heel veel mensen. Omdat we zijn begonnen met geven. Mensen geven de site aan elkaar door en het boek cadeau op verjaardagen. Mailen erover, vormen inspiratiegroepjes, doen met elkaar de oefeningen. Zin! is het sociale virus aan het worden dat Martijn en Sanne beloofden. Dankzij het internet, en al die mensen op het net. Het is echt waar: Delen = Vermenigvuldigen. Ik heb het nu zelf beleefd. Begin met geven... Heel soft! Of is dit het nieuwe ondernemen?

(Dit artikel verscheen op 21 maart 2007 in de Great Place To Live krant, een uitgave van Pentascope)

Read More

Frans Bauer heeft gelijk, en maakt school bij Ahmed Marcouch!

Frans Bauer kan het kort en goed zeggen. Zoals vorige week bij Pauw & Witteman: Als kinderen zich thuis niet thuis kunnen voelen gaan ze de straat op...’ Heel waar, maar ik bleef ook achter met de vraag: En nu? Maar goed, Frans is geen politicus, en verwacht van hem geen oplossingen. Wat overheerst is bewondering voor zoveel grondige bondigheid. Bijna Cruijffiaans.

En Frans maakt nog school ook. En een politicus kan leren. Dat gaat als volgt: bij het gesprek bij Pauw & Witteman was ook Ahmed Marcouch aanwezig. Hij is stadsdeelraadvoorzitter (onthouden voor Scrabble!) van Amsterdam-Slotervaart. Want het ging over 'zijn' onderwerp: Marokkaanse jongeren (en dan natuurlijk vooral degenen die niet willen deugen, tegenwoordig: 'niet meedoen').

Toen Frans Bauer, zeker voor zijn doen, al lang z'n mond gehouden had (minstens vijf minuten) kwam hij met die memorabele zin. Marcouch had lang gepraat zonder veel te zeggen. Jeroen Pauw nam hem al à la Sarkozy onder handen: 'Het is gewoon tuig en dat moet je toch aanpakken?!' Marcouch kwam er niet goed uit, en er niet goed vanaf.

Goed nieuws, er is hoop! Wat zegt Ahmed Marcouch een paar dagen later, op zondagavond in het Acht Uur Journaal? 'Als het leuk thuis is dan blijf je thuis'. Inderdaad, de positieve formulering van de behartenswaardige analyse Frans! Het begin van een oplossing? Het bleek de intro naar een pleidooi, breed gedragen, voor uithuisplaatsing van kinderen naar internaten.

Nu zit ik weer met een vraag: Zouden die kinderen zich in een opvoedingsgesticht wèl thuis voelen..?

Read More

Wouter Bos, zie de mens

‘Sinds Wouter Bos partijleider is vind ik hem niet meer zo leuk’ zei mijn oudste zoon (toen twaalf) een paar jaar geleden ineens. ‘Hoezo?’ vroeg ik hem. ‘Kweenie, hij doet zo ingewikkeld’ was het niet te beredeneren antwoord. ‘Ik vertrouw hem niet’ zei een bejaarde vrouw op televisie toen haar naar Wouter Bos werd gevraagd. ‘Waarom niet?’ ‘Z’n ogen staan niet goed!’ Je zal partijstrateeg zijn, wat moet je ermee? Of je zal Wouter Bos zijn, en dat over jezelf horen. Wat doe je dan? Wat kun je ermee? Misschien wel niets. Maar ondertussen ben je wel een middelbare scholier kwijt. En een bejaarde. En dat zullen niet de enigen geweest zijn. Dat bleek op 22 november. Weg waren de virtuele zestig zetels. Niks grootste partij, niks premierschap.

‘Hij heeft geen vergezichten, en hij organiseert geen tegenspraak.’ Zo vatte Clairy Polak in Nova de kritiek op Wouter Bos samen. Kritiek die omhoog kwam na uitzending van De Wouter Tapes. Kritiek gevoed door Wouter Bos zelf, door wat hij insprak op de bandjes van de VPRO. Kritiek zoals die hoort te klinken in de politiek: beredeneerd, gerationaliseerd. Ondertussen geeft Wouter Bos in de De Wouter Tapes een schokkend (en misschien wel ontluisterend) beeld van iemand die de weg kwijt raakt. Maar dan ook echt. De weg overigens ook weer terug begint te vinden. Luister mee naar wat hij inspreekt:

‘Het is voor mij ook nieuw om te merken dat m’n intuïtie me in de steek laat. Vorige campagnes die ik gewonnen heb (...) gingen heel veel dingen goed omdat m’n intuïtie klopte. Net de goeie reactie op het goeie moment, de juiste woorden... En nou maak ik ook fouten deze keer en ik weet niet goed hoe dat komt. Ik vermoed dat dat komt omdat de campagne zo hard en zo persoonlijk is af en toe, dat me dat toch meer van m’n stuk brengt dan ik wil... en dat ik dan teveel ga nadenken en onvoldoende op m’n intuïtie vertrouw. Wel heel merkwaardig, ik weet niet goed waar het aan ligt.’

Spreekt hij in, ongeveer een week voor de verkiezingen. Het gaat snel, maar dit is het sleutelzinnetje: ‘... en dat ik dan teveel ga nadenken en onvoldoende op m’n intuïtie vertrouw’. Wouter heeft zich omringt met veel adviseurs, heel veel. Hij wordt keihard aangepakt door zijn grootste concurrenten, CDA en SP. En hij raakt in een kramp. Hij is de gedoodverfde winnaar en hij moet winnen. En je ziet hem steeds meer doen wat hij vooral niet moet doen: nadenken. En hoe harder hij nadenkt hoe meer hij twijfelt, en hoe meer hij twijfelt hoe harder hij nadenkt. Een dodelijke spiraal. Vlak voor de verkiezingen voelt hij z’n intuïtie verdwijnen.

‘(...) mijn intuitie (heeft) me in de steek gelaten tijdens deze campagne. Dat is eigenlijk wel de meest verschrikkelijke ervaring. M’n intuïtie liet mij in de steek. (...) Wat dat betekende is (...) dat je dan dus ook wel aan jezelf gaat twijfelen.’

Spreekt hij in, na de verloren verkiezingen. Hij beschrijft zijn intuïtie als een op zichzelf staand iets. Een zelfstandige entiteit die hij blijkbaar kan onderscheiden. Anders dan zijn denken, iets dat zelf ook wat doet: hem verlaten, waardoor hij zich in de steek gelaten voelt. Zo zie je hem: alleen, onzeker, afgesloten. Gespannen als een veer. En je ziet wat het gevolg is: hij gaat meer en meer aan zichzelf twijfelen. Een dodelijke neergang. Die zich vertaalt en versterkt in de dagelijkse polls: Going down, going down...

‘Ik merk dat naarmate de onderhandelingen vorderen ik steeds beter in m’n vel zit. Het gevoel dat m’n intuïtie wat terugkomt, dat ik de dingen weer wat meer meester ben... Dat ik eigenlijk aan het doen ben waar ik het beste in ben: dat is niet alleen over dingen praten maar gewoon problemen oplossen, dat vind ik eigenlijk hartstikke leuk ook...’

Spreekt hij in, drie maanden na de verkiezingen, aan het eind van de kabinetsonderhandelingen. 'Het gevoel dat m’n intuïtie wat terugkomt, dat ik de dingen weer wat meer meester ben...' Hij begint niet alleen zijn intuïtie terug te vinden, hij weet ook waarom: 'Dat ik eigenlijk aan het doen ben waar ik het beste in ben'. Hij verdenkt zichzelf van een rationalisatie. Wie weet is dat ook wel zo. Maar net als bij de verkiezingen in 2003 (toen Job Cohen door hem ineens tevoorschijn werd getoverd als kandidaat-premier) krijg je ook het gevoel dat hij eigenlijk helemaal geen premier wíl worden. Tenminste, nu nog niet. Omdat hij daar niet het beste in is, op dit moment.

Hoe dat zit kun je nalezen in M, het maandblad van NRC Handelsblad, van november 2006. De coverstory ‘Ik wil een doodnormale premier zijn’ biedt een nog veel onthullender kijkje in de keuken dan de De Wouter Tapes.

‘Ik zit liever aan de koffietafel met oude mensen te beppen, ik sta liever op een markt om campagne te voeren. Ik moet een paar drempels over om zo’n podium op te gaan, naar een eenzame lessenaar. Dat zal de oude calvinist in mij wel zijn. En ik kan niet goed tegen applaus. Dan hoor ik de stem van mijn moeder: je moet niet denken dat je belangrijk bent.’

Hier kun je de spagaat van Wouter Bos meevoelen. Uit elkaar getrokken tussen zijn ambitie (premier worden), mede gevoed door zijn idealen (een betere wereld), en hoe hij in elkaar zit (verlegen, onzeker) plus daar boven op wat hij heeft meegekregen (doe maar gewoon).

Misschien heeft hij het allemaal wel gedaan uit ijdelheid, zich een of twee jaar laten volgen: De Wouter Tapes, het verhaal in M. Zal best. De eerste politicus zonder ego moet nog geboren worden. Maar ik vind Wouter Bos een held dat hij het uit laat zenden, publiceren. Hij durft heel wat van zichzelf te laten zien. Waar wij weer van kunnen leren. Hoe je jezelf kwijt kunt raken. Hoe dat komt. Wat de mechanismen zijn. Hoe het werkt. En het overkomt ons allemaal, dagelijks. Tenminste, mij wel. Misschien met minder heftige gevolgen. Maar hij doet het toch maar. Wouter Bos, zie de mens.

Read More

Frans heeft gelijk, en nu?

‘Als kinderen zich thuis niet thuis kunnen voelen gaan ze de straat op...’

Frans Bauer,
over Marokkaanse probleemjongeren,
bij Pauw & Witteman, 10 april 2007

Read More

De c,mm,n gezien... Er is hoop!

Tweede Paasdag op de AutoRai. Het leek wel Vader&Zoon Dag. Kwam mezelf dus steeds tegen. Wat opvalt: auto’s worden groter, hoger, breder. Steeds meer auto’s voor het ‘Dikke-Ik’. Auto’s om bang van te worden. Auto’s om bang mee te maken. Elk merk z’n eigen BMW, Bange Mannen Wagen. En net toen ik me doodmoe afvroeg: ‘Kunnen auto’s ook zacht, vriendelijk, meegaand zijn?’ was daar ineens, midden in die kakafonie op die gigabeurs, de c,mm,n (spreek uit: common). Een vrolijk stemmende conceptcar. Net zo leuk als z'n naam.

Uitgedaagd door de Stichting Natuur en Milieu hebben studenten van de drie Technische Universiteiten (Delft, Eindhoven, Twente) een Auto in de Toekomst ontwikkeld. Een compleet mobiliteitsconcept. Overal is over nagedacht. Slim, schoon en zuinig. Vriendelijk en veilig, en niet alleen voor wie erin zit! Toegankelijk en handig. Een begrijpelijk concept, uitgaand van delen: het is een open source ontwerp. Je kunt als liefhebber en als autofabrikant aanhaken en meedoen. Dat was nou echt indrukwekkend. Pimp my Future!

Read More

Bange Mannen Wagens

Net terug van de AutoRai. Nog nooit zoveel BMW’s gezien. Nee, niet die auto's uit Bayern... Bange Mannen Wagens! In het autojargon SUV’s (Sport Utility Vehicles). Je ziet er ook steeds meer vrouwen in. Ook wel bekend als PC Hooft Tractoren. Afijn, die monsters die ze in Nijmegen niet meer in de binnenstad wilden hebben. (Het gaat niet alleen om Hummers. Die zijn trouwens zo potsierlijk dat ze ongewild een bijdrage leveren aan de volksgezondheid: ze maken je spontaan aan het lachen.)

Ik ben er net achter dat geen enkele autofabrikant meer achter wil blijven. Zelfs mijn eigen Peugeot kan de vraag niet weerstaan en heeft een nieuw model, de 4007. Volgens mijn zoon van twaalf gelukkig nog de meest vriendelijke van al die bakken. Volvo doet er al langer in, en introduceert nu iets op vrachtwagenwielen. (Het Zweedse merk dat nog niet zo lang geleden studie deed naar de meest voetgangersvriendelijke voorkant voor een auto: een motorkap waardoor je als voetganger niet onder de auto kwam maar erop - wel pijnlijk, niet dodelijk).

De algemene trend: hoog op de poten, dreigend kijkend, overweldigend van omvang. Hele hoge ‘taille’ (zijkant), kleine raampjes, dus weinig zicht voor de inzittenden. Hele hoge neus, borsthoog, dus levensgevaarlijk voor iedereen in de buurt. Als bestuurder kijk je domweg over voetgangers en wandelwagens heen. Zijspiegels lijken James Bond-achtige uitsteeksels om tegemoetkomende fietsers mee van de weg te maaien.

Wat drijft iemand om in zo’n bak te willen rijden? Op de brede lanen van Wassenaar, leef je uit! Maar wat heb je ermee te zoeken op het Noordeinde in Den Haag? Waarom verstop je de stad ermee? Als je zo’n gevaarte kunt veroorloven dan kun je toch ook nog wel iets vriendelijks 'voor erbij' kopen? Hoeft er niemand voor je aan de kant. Of is dat nou precies waar het om gaat? Laten zien wie er de baas is? Wie de grootste heeft? Of is het een kwestie van anderen bang maken? Pas op, aan de kant, hier kom ik aan! Of is dat allemaal hetzelfde?

Of is het gewoon een kwestie van biologie? Eten of gegeten worden, survival of the fittest? It’s a jungle out there? Misschien zijn er echt mensen die dat denken. Wees op alles voorbereid, je weet maar nooit! De hele dag bezig met je eigen veiligheid. Als mij en de mijnen maar niets overkomt. Aanval is de beste verdediging. Je kunt ze maar beter op voorhand bang maken. Imponeergedrag van grijze bavianen? (dank, Boelie van Leeuwen!)

Het is een wondere wereld, de autowereld. Gewoon een glanzende afspiegeling van de echte wereld. Vol mensen die bang zijn voor andere mensen. Krijg je oorlog van. Nu ook in het verkeer. Niet tussen automobilisten onderling, die zitten lekker veilig. Nee, tussen automobisten en mensen die geen stalen veiligheidskooien om zich heen hebben. Mensen die zich zonder pantser op straat wagen. Voetgangers en fietsers. Ongewapend en onbeschermd. De nieuwe dwazen. Echte helden.

Read More

Schitterende schittering

Heleen Arends is een veelzijdig mens. Een van de dingen die ze doet is fotograferen. Met een simpele Kodak camera. Geen beeldbewerking, niks. Gewoon vastleggen, wat zij ziet. Bij haar om de hoek is het Haagse Gemeentemuseum, een 'Gesamtkunstwerk'. Het is licht, het heeft lucht, staat toch stevig en herbergt de allermooiste Haagse School en Mondriaans. Architect Berlage ontwierp alles er op en er aan, ook de vijvers ervoor. Daar ziet Heleen van alles in, en op, en aan. Ik voortaan ook. Heleen heeft me met haar foto's van die vijvers een nieuwe kijk op water gegeven. En op licht. Ik kijk nu met andere ogen omdat ik gezien heb wat Heleen ziet. De diepte van het wateroppervlak. Wat je terugziet als je je concenteert op het licht op de oppervlakte. Da's gek, het lijkt wel of je dan heel diep kijkt. Naar een nieuwe werkelijkheid, die er ook is. Waar je normaal gesproken geen acht op slaat. Tot Heleen me er bij stil liet staan. Bij de schittering van het licht. Bij de weerkaatsing van het lucht erboven, de spiegeling van het aardse eromheen. De reflectie van volle warme kleuren, waar komt dat allemaal vandaan? Wonderlijke vormen, diep en verzadigd, alsof ze geschilderd zijn. Impressionistisch. De vijvers van Claude Monet! Giverny is niet ver weg. Maar het is anders, directer, tastbaarder, van nu. En toch tijdloos, een andere wereld. En nog toegankelijk ook. Kijk maar. Schitterend, al die schittering.

Read More

Nabijheid, nieuw toverwoord voor het openbaar bestuur

De Nationale Ombudsman trekt met zijn jaarverslag 2006 aan de bel. 'Het veelgehoorde politiek credo "regel is regel" is niet genoeg omdat regels niet altijd recht doen aan de maatschappelijke werkelijkheid.' Burgers willen respectvol en eerlijk worden behandeld. 'Eigenlijk zouden overheden bij klachten van mensen vaker persoonlijk contact met de burger moeten zoeken.' Eigenlijk... Waarom zo voorzichtig? Ik moet weer denken aan het Festival der Bestuurskunde op 8 februari jl in het Evoluon.

Er is me daar iets gaan dagen. Want ik heb er een mooi woord gehoord. Nabijheid. Klinkt niet erg bestuurskundig. Daarom maakte het indruk. Het was Jan Peter Balkenende die het noemde. En anderen noemden het niet maar bedoelden het soms wel. Want het ging die dag veel over vervreemding. Over afstand en hoe die te overbruggen. Marc Hertogh, rechtssocioloog in Groningen, noemt het rechtsvervreemding als je van de rechter ‘Fuck you!’ tegen een agent mag roepen. Dan is er geen verbinding meer. Dan gaat het niet meer om mensen. Wie wil er nog agent worden? Masochisten misschien? Vroeger leerde je: ‘Schelden doet geen pijn’. Leer je nu dan op de Politieacademie ‘Pijn is fijn!’? Kritische ontbinding, zo benoemde Wim van der Donk van de Wetenschappelijke Raad voor het Regringsbeleid wat er gaande is.

Maar, zoals altijd, er is hoop. Zeker op een festival. De Vice-President van de Raad van State Herman Tjeenk Willink nam ons mee naar een tijd die de studenten in de zaal niet eens hebben meegemaakt. Begin jaren zeventig, vorige eeuw. Roerige tijden. Piet de Jong was premier. Hij had een recept voor een nuchter oordeel.'Uiteindelijk zet je alle adviseurs de deur uit en stel je jezelf de vraag: Wat vind ik er nou zelf van?' Zo simpel? Zo simpel! Leg het niet buiten je zelf maar ga bij jezelf te rade. Durf dat aan. En Tjeenk Willink ging verder, over een vergelijkbaar soort moed. Kijk naar het individuele geval – in plaats van het meten en toepassen van het gemiddelde. Als voorbeeld noemde hij het afschaffen van het Kroonberoep, omdat het niet voldoende onafhankelijk zou zijn. Het gevolg is dat we nu een bestuursrechter hebben die focust op wat ‘rechtens juist’ is. En dat is soms bijzonder onbevredigend voor de burger. Want die heeft vaak een hele andere rechtsbeleving. En voelt zich dan niet gezien en niet gehoord. En dat is funest. Want dat ondergraaft niet alleen het rechtsgevoel, uiteindelijk ook de rechtsstaat.

Pieter Tops weet (bijna) alles over lokaal bestuur. Hij verhaalde over wat er zich afspeelt in de krochten van de grote stad. Waar je in Rotterdam zoal tegenaan kunt lopen. Over de noodzaak om echt in gesprek te gaan. Mensen werkelijk in de ogen te kijken. En ook een moreel oordeel te hebben. Grenzen durven stellen, zonodig streng straffen, laten voelen - naast het bieden van hulp en zorg. Of misschien wel als voorwaarde daarvoor: als je meedoet willen we je helpen. Engagement & Discipline als recept tegen verloedering en onveiligheid. En waar ligt dan de grens? How about privacy? Is er wel een zelfde grens te trekken voor iedereen? Werkt dat nog wel? Thom de Graaf heeft als minister van BZK aan de Raad voor het Openbaar Bestuur toch niet voor niets gevraagd daarover na te denken. We beginnen er achter te komen dat gelijkheid iets anders is dan gelijkwaardigheid. En dat het gelijkheidsbeginsel ons kan belemmeren om maatregelen (bijv. de Rotterdam Wet) te nemen die nodig zijn om mensen juist een gelijke kans op een menswaardig bestaan te geven.

We lopen aan tegen grenzen. De grenzen van de wet. De grenzen van ons denken. Met strikte toepassing van regels doen we mensen - en waar zij mee zitten - geen recht. Het roept afstand op. En op den duur opstand. De Opstand der Horden. Ze staan zo weer met stokken op de hekken bij het Torentje te slaan. Kan de volgende Ad Melkert liggend op de achterbank het Binnenhof ontvluchten. Aandacht en betrokkenheid zijn de sleutels. Werkelijke aandacht, oprechte betrokkenheid. Want het gaat om mensen. Ook in het openbaar bestuur. En dan hebben we het niet meer over burgers maar over mensen. Mensen als u en ik. Met hun dagelijkse zorgen en beslommeringen. Daar gevoel voor hebben, je daarin kunnen inleven. In die dagelijkse sores en besognes. Zonder daarin door te slaan en slap en meegaand (lekker makkelijk!) te worden. Kijk mensen in de ogen en weet wat er nodig is. Durf ‘Nee’ te zeggen. Of juist ‘Ja!’. De een heeft een waarschuwing nodig, de ander een ingrijpende straf. De een heeft hulp nodig, de ander een schop onder z’n kont. En durf je dat? Dat is de vraag. Dan komt het aan op zelfvertrouwen, weten waar je mee bezig bent. Keuzes durven maken, voor anderen. Omdat jij weet wat goed is voor die ander. Dat is toch de kracht van goed en gerespecteerd openbaar bestuur? Uiteindelijk gaat het toch om wijsheid? Niet om de slimste te zijn - maar de verstandigste? En ere wie ere toekomt: het was de Minister-President zelf die helemaal aan het begin van het festival het toverwoord noemde: NABIJHEID.

Read More

Je inleven, de definitieve competentie

Kunt u het C-woord nog horen? Competenties? Kun je het daar eigenlijk nog wel over hebben? So nineties... Al die tientallen voor de hand liggende kwaliteiten. Of zijn het toch eigenschappen? Kun je ze nou wel of niet ontwikkelen? Wie moet wat straks kunnen? Of toch al in zich hebben? De lijst dijt in de praktijk van het personeelswerk maar uit, promovendi en professoren krimpen hem weer in. Misschien kunnen we er in één reuzenstap voorbij komen. Op zoek naar de definitieve competentie. ‘De competentie die alle andere competenties overbodig maakt’ (vrij naar W.F. Hermans).

De directeur van een grote instelling in de zorg vertelde het volgende. Ze braken zich met z’n allen het hoofd over wat nou het allerbelangrijkste was dat iedereen in hun instelling zou moeten kunnen. Een competentie die elke medewerker, professional en leidinggevende moest hebben, van de keuken tot de behandelkamer, van de tuinman tot de psychiater. Een doorslaggevende kwaliteit, voor elk moment en in elke situatie. Een wezenlijk talent, direct verbonden met het wezen van de organisatie. Waar alle patiënten, cliënten, leveranciers en financiers, waar alle betrokkenen, buren en familieleden hen op zou herkennen. Uiteindelijk kwamen ze uit bij het meest voor de hand liggende dat je je maar voor kunt stellen: Je inleven.

Je inleven. Het klinkt zo eenvoudig. En is zo lastig. Want het gaat niet meer om jou. Het gaat om iets buiten je, een andere situatie, een ander mens. Je leeft je in ... in een ander. Je verplaatst jezelf in die ander. En dan gebeurt het kleine wonder: die ander openbaart zich in jou, komt in jou tevoorschijn. Je schept in jezelf dus ruimte voor die ander. Je geeft toestemming dat die ander in jou omhoog komt. Je wordt even die ander, je bent even iemand anders. Toch ben je nog jezelf. Want die ander komt in jou naar boven. In jezelf ontmoet je die ander. Door je in te leven in die ander, beleef je die ander en diens situatie. En door dat werkelijk te ervaren, door te voelen wat je dan voelt, weet je precies wat die ander voelt, en hoe die ander zich voelt.

Maar wat heb je daar nou aan, je inleven in een ander? Als we ons allemaal in elkaar gaan inleven, wordt het toch een zootje? Wie durft er dan nog een ferme beslissing te nemen? Want dat doet altijd wel ergens pijn. En je doet altijd wel iemand verdriet. En dat ga je dan allemaal zelf voelen! Of je niet genoeg hebt aan je eigen pijn en verdriet! Of ... zou het zo kunnen zijn dat er dan minder stomme beslissingen worden genomen? Omdat je op voorhand de pijn en het verdriet van die ander voelt. En dus wel oppast. En andersom, dat je juist het plezier en het geluk gaat voelen van beslissingen die goed uitpakken. Want zo werkt ‘je inleven’ natuurlijk ook. Je kunt je evengoed voorstellen wat een ander blij maakt, wat een ander fijn vindt. Je bent geëngageerd: je kunt je inleven in de pijn en de blijdschap van de ander(en).

Wat zou het concreet kunnen opleveren, je werkelijk kunnen inleven? Bijvoorbeeld: nooit meer een product waar niemand op zit te wachten. Nooit meer een bonus of incentive die veel te kort werkt. Nooit meer te hoge prijzen. Nooit meer obligate teksten over ‘luisteren naar de klant’, want je kent de klant, je bent de klant. Nooit meer een popartiest die te snel het volgende meer-van-hetzelfde album uitbrengt, terwijl de fans iets nieuws willen. Nooit meer je medewerkers iets opdringen wat ze niet willen. En je nooit meer hoeven te verbazen dat iets wat jij wilt, domweg niet werkt!

Het kan nog meer betekenen. Mannen spreken hun vrouwelijke kant aan. En kunnen zich ineens veel beter voorstellen wat vrouwen willen. Het begrip sexuele revolutie krijgt een nieuwe lading! Andersom begrijpen vrouwen beter wat mannen drijft, en wat dat oplevert. Oordelen over en weer (‘Dat gezeik van die wijven...’, ‘Hij moet weer zo nodig z’n plasje doen...’) zijn niet meer nodig. Nog meer: mensen laten het kind in zich naar boven komen. Volwassenen kunnen weer spelen, grote mensen durven te dromen. En niet alleen op vakantie, of tijdens een duurbetaalde workshop, maar elke dag. Dat kind blijkt een grote economische waarde te hebben, want dat is ondernemend, onderzoekend en creatief. En nog meer: vult u zelf maar in.

‘Je inleven’ betekent ook een ander serieus nemen. Het niet meer beter hoeven te weten dan die ander. Niet meer denken dat jij alles moet weten. Omdat je toevallig de baas bent, of de volwassene, of de ouder en daarom over en voor anderen denkt te moeten beslissen. Of juist niets denkt te weten omdat je nog jong, een kind of ‘maar’ medewerker bent. Uiteindelijk betekent ‘je inleven’ jezelf serieus nemen. Want door je in te leven in de ander boor je een enorme kracht in jezelf aan. Om met Paracelsus te spreken: ‘Denkt hij een vuur, dan is hij een vuur’. Je blijkt het allemaal te kunnen, en alles te weten. Veel meer in je te hebben dan je ooit dacht. Voor vakkenvullers en winkelchefs, MD’ers en CEO’s: je inleven, de definitieve competentie.

(Gepubliceerd in het Tijdschrift voor Management Development, voorjaar 2007)

Read More

Gevraagd: werkelijke betrokkenheid

Soms zie je op televisie de toekomst van Nederland. Tenminste, dat hoop je dan... Kort voor de verkiezingen 22 november j.l. was er zo’n moment. De Nova-redactie van NederlandKiest heeft Pieter Winsemius en Jan Marijnissen uitgenodigd om met elkaar in debat te gaan. Een mooie optelsom van tegenstellingen: rechts / links, ratio / emotie, elite / volk, hoogopgeleid / laagopgeleid, randstad / provincie, regering / oppositie. Maar niks debat, niks discussie, er wordt een gesprek gevoerd...

Het onderwerp is de oude wijken waarover Pieter Winsemius als nieuwe minister van VROM net een brief heeft gestuurd naar de Tweede Kamer. De wijken die Jan Marijnissen zo goed kent en waar hij al jarenlang - tevergeefs - aandacht voor vraagt. Marijnissen - aanvankelijk in de ‘debatstand’ - probeert Winsemius nog neer te zetten als ‘links’. We moeten vooral niet denken dat we hier met een echte VVD’er te maken hebben. Winsemius maakt duidelijk dat hij al jarenlang VVD’er is en bovendien lid van een ‘rechts’ kabinet. Marijnissen schakelt snel en geeft Winsemius de ruimte om te vertellen. Over de problemen in de oude wijken en over zijn zorgen daarover. Je hoort een minister rustig praten, geen cliché’s gebruiken en nadenken als het nodig is. Hij vertelt een warm verhaal over mensen die het niet redden, kinderen die er in uitzichtloze situaties opgroeien. Een begrijpelijk verhaal van iemand die echt betrokken is bij de wereld om zich heen. Een vertrouwenwekkend verhaal omdat het voelbaar van binnenuit komt. Kortom, een geloofwaardig verhaal.

De oppositieleider ervaart dat ook en gaat er op in. Geen discussie-om-de-discussie, geen debattrucjes, geen gespeelde opwinding, geen verongelijkte toon. Wat een verademing! Twee verstandige, levenswijze mannen die met elkaar pratend de partijpolitieke tegenstellingen overstijgen. Ze vinden elkaar in hun zorg over de achteruitgang van de oude wijken, in hun betrokkenheid bij de toekomst van de mensen die er nu wonen en in hun inschatting van de desastreuze effecten ervan op de samenleving. Hier zie je gebeuren wat er mogelijk is als politici zichzelf kunnen wegcijferen, hun partijbelangen kunnen relativeren en kunnen teruggaan naar waar het allemaal om begonnen is: werken aan en voor een samenleving waarin mensen het morgen beter hebben dan vandaag, zorg is voor elkaar en ruimte voor het individu.

Het kan dus. Ogenschijnlijk grote tegenstellingen kun je voorbijkomen. Sommige maatschappelijke problemen zijn onderhand (misschien) groot en (hopelijk) ook erg genoeg om de (partijpolitieke) belangentegenstellingen daarover te ontstijgen en de zaken op een nieuwe manier aan te pakken. Wat is de uitweg? Is er een sleutel naar meer verbondenheid? Ja, betrokkenheid. Werkelijke betrokkenheid bij de mensen waar het om gaat. Bij alleenstaande bijstandsmoeders met opgroeiende kinderen. Bij patiënten in niet goed georganiseerde verpleegtehuizen. Bij kinderen met taalachterstand omdat hun moeder geen Nederlands spreekt. Bij mensen die dagelijks vieze lucht inademen omdat ze in een flat langs de snelweg wonen. Bij de dieren in de bioindustrie. Bij het leven op de opwarmende aarde. Bij vluchtelingen die geen kant op kunnen. Betrokkenheid kortom bij wat niet goed gaat en beslist beter kan. Daar geldt geen links of rechts, progressief of conservatief. Daar telt maar een ding: menselijkheid.

Read More

Happy Together - in english now!

Once upon a time... there was a choir in The Hague, Holland. It was a popmusic choir, called Pepperoni. They were part of a foundation of 4 popmusic choirs: VokaalTotaal, all from The Hague. A childrens choir, a youngsters choir, a girlzzz choir and the adults: Pepperoni. They all give their own concert once a year and do some separate activities. They all have their own audiences, mostly consisting of friends and families.

How it all began
‘Me and you and you and me, no matter how they toss the dice, it had to be, the only one for me is you and you for me, so happy together...’. Every Monday evening this was the warming up song of ‘Pepperoni’. But alas, nothing ‘happy together’ about it. There were rows, fights and hassle all the time. Everyone complained about each other: the director wasn’t good enough, the repertory made no sense and so on. The sopranos blamed the altos: ‘You are always tuning in too late’. Complaints from the basses about the tenors: ‘I can’t hear myself because of your loudness’. The director threatening to leave unless his pay would go up. This meant either the board or the director had to quit. Accusations from all sides, everyone pointing at eachother, no one was listening anymore. And then finally, it was enough, the crisis was complete, the choir had hit the bottom. Finally there was silence....

The listening
No one knew how to proceed, except that they didn’t want to give up. To buy time, they agreed a typical Dutch compromise: the director got a salary increase for the time being funded by a contribution increase for the members. The board temporarily resigned and a quality committee was installed.
They started by listening. They asked everybody involved the same question: ‘What do you want, what is it you want to achieve here’. And interestingly, everyone wanted the same things: more performances, better quality, a broader repertory, more sense of partnership and more discipline. In short: Offer more quality and seek new challenges - together’

The quality
They started off by working on their ‘core business’: singing. They looked at the singing qualities of the individual choir members. Because there were some areas for improvement. They introduced voice assessments. Some members appeared to be unable to keep tune. Or couldn’t keep good time. Not very practical when you sing in a choir. So these members were asked to leave. And this obviously resulted in loyaltyconflicts among the remaining members, because an amateur choir is also serves social needs. Nevertheless they agreed that the the test was a minimum requirement and needed if they wanted ‘more and better’. They also introduced voicetraining: learning how to make the best use of ones voice, how to use the whole body when singing. Confrontational, scary and exciting at the same time. From the improvement of the individual voices, the overall quality grew. They began to sing with one common voice, making the one sound, together.

The teaming up
Now that they had started working on the quality of their singing they then started looking at the the repertory: they wanted more songs and more challenges. They practiced more and they started to look from inside out. For whom were they actually practicing? For what purpose? And then it clicked: why don’t we take upon something together? With all 4 choirs and hence for all 4 audiences! And 4 choirs can also sing together, and in different constitutions... suddenly there was a reason to cooperate: there was a common ambition, a great way to get to better quality and more challenges. It only just had not yet been invented....

The roots
They started working together on a combined project, and yet, they felt something was missing. Because, all very well: more quality and challenges, but how so? It was abstract, not yet something to get excited about, they didn’t have a picture, let alone a sound..... A sound? That gave the inspiration: The Hague’s very own popsound! In the Netherlands, The Hague is Popcity No 1. Bands named The Golden Earring, Shocking Blue and Earth & Fire were were famous in the seventies; and today there are Kane, Anouk and Di-rect. It was so obvious and so logical: Choires from The Hague sing popmusic from The Hague. Four ‘Haguish’ choirs on one big ‘Haguish’ podium. Finally they had a direction for their repertory: only The Hague. It reduced the number of possible choices and thus, the chance of fights. It meant they could easily select 20 new songs. Moreover: they obtained subsidy from the City as it was a local project.

The dip
All in all it was a lot of hard work, practicing, finding a podium, singing with different choirs, with different people standing next to you. Lots of changes and lots of resistance. Disbelief: do you see it happen? Fights and rows again, just what they did not want to have.

The lifeline
And the whole thing might not have happened, had not one of the choir members sent a historical e mail to all the others.
‘Just imagine, on a Saturday night in November, in theatre ‘The Regentess’ 500 people in the audience, 4 choirs, 100 singers waiting anxiously backstage. Each choir gives their own performance, and also in mixed constellations, the children with the youngsters, the girlzz with the adults, all girls and women together and so on. At the end everyone together. There is an orchestra that accompanies us, consisting of popmusicians from bands in the Hague. A performance of real Haguish poplegend. There is real decor, videoclips, professional sounds. At the end the applause is overwhelming and the audience doesn’t stop asking for a reprise. Can you all see it, can you picture this?’
Yes, they could, it was suddenly conceivable, inspiring and challenging. They moved ahead, fully empowered by this story.

The Big Picture
This story was their lifeline in the months that followed. If the going got tough they went back to their Big Picture. Then they knew again what they worked for. Gradually everyone got more and more involved, eventually, everyone had a task to perform. And so it became everyones’ enterprise, not just the directors’, or the comittees’. They all worked for something they believed in. They all surfed along on the wave, even if someone else panicked or gave up.

The result
And then finally, came November. Their Saturday evening. There they stood, excited and nervous. Anxious how they would be received. It was a tremendous success. It was better and more beautiful than they had ever even dreamed about. The audience was thrilled but they were even more thrilled themselves. They didn’t know they could do this and were pleased as children with the result. Two years before they were in a mega crisis, the choir had almost collapsed. And now, from a fermate, a prolonged rest, they had found a new basis. A new goals gave them direction and with that a context for getting there. They reached their goal. ‘Happy Together’. For that moment at least, because eventually it will be time for a new goal, a new story!

Translation & editing: Henriette van Swinderen, Interdependency.com (THNX!)

Read More

Er is iets gaande, de mens is terug!

Volgens Time Magazine vertelt 2006 ons ‘a story about community and collaboration on a scale never seen before’. De mens is terug, en niet alleen in het kerstnummer van Time. Klanten zijn eigenlijk nét mensen is het best verkochte managementboek van 2006. Het CNV heeft Plezier in Werk op de CAO-agenda gezet. Zijn werkplezier en persoonlijk geluk binnenkort Key Performance Indicators (KPI’s)?. Wie weet, want tevreden medewerkers zijn produktiever, meer werkplezier betaalt uit in tevredener klanten en betere resultaten, en meer geluk betekent minder kosten. Het gaat weer om mensen. Noem het sociale innovatie, noem het maatschappelijk ondernemen, de menselijke maat telt weer mee.

Jaloersmakend
Juist in ‘zorgelijke’ sectoren als het onderwijs, de zorg en veiligheid is veel gaande, en veel te leren. Het blijken broedplaatsen van nieuwe vormen van ondernemerschap en bedrijvigheid. Ouders in de Pijp beginnen tegenover de school van hun kinderen een tussenschoolse opvang met warm eten om half één ‘s middags. Hans Becker vindt met zijn Humanitas Huizen in Rotterdam ‘de geluksbevorderende zorg’ uit: gelukkige mensen zijn gezonder, hebben daarom minder zorg nodig en kosten dus minder. En de VanHarte Resto’s die nu als een restaurantketen worden ‘uitgerold’ in alle grote steden blijkt een werkend recept te zijn tegen sociale armoede en leveren een daadwerkelijke, tastbare bijdrage aan de integratie in oude wijken. Er wordt op deze plekken gewerkt met een energie die jaloersmakend is. Vanuit intenties die niet alleen mooi en nobel maar ook zakelijk en realistisch zijn. Met zichtbare, tastbare resultaten die menig ‘harde’ manager als muziek in de oren zullen klinken.

‘Dit gaat ergens over!’
Steeds meer bedrijven sponsoren VanHarte Resto’s. Niet alleen met geld. Mensen uit die bedrijven werken er met veel enthousiasme als vrijwilliger. Wat is het geheim van VanHarte Resto’s? Het zijn buurtrestaurants waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Je kunt er voor 2,50 euro een driegangen maaltijd krijgen. Ze zijn opgezet als een antwoord op sociale uitsluiting en stille armoede. De leiding van een van de VanHarte Resto’s heeft elke maand een voortgangsgesprek met de directie van een grote verzekeraar, terwijl medewerkers daarvan koken en in de bediening lopen. Het zijn hun meest bevredigende werkuren: ‘Dit gaat ergens over!’ Jonge managers van een energiebedrijf bedienen eenzame bejaarden. Jong ontmoet oud, arm ontmoet rijk, alleen ontmoet samen. Het inspireert die high potentials. Ze ontmoeten mensen waar ze geen weet van hebben. Zo komen ze weer in verbinding met de wereld om hen heen. Misschien wel met zichzelf. Zingeving met een groot woord. En niet alleen de spreekwoordelijke arme oude vrouwtjes voelen zich eenzaam en alleen. ‘It’s lonely at the top’ zeggen de meeste topmanagers: ze zijn net zo eenzaam. Er is veel sociale armoede en dat gaat door alle maatschappelijke lagen en opleidingsniveaus heen. Misschien omdat veel werk, juist in de dienstverlening, erg rationeel en koud is geworden. Je kijkt naar een scherm en praat tegen spraakcomputers. Het gaat om kille cijfertjes en alles moet meetbaar zijn. Ondertussen heeft ieder mens behoefte aan warmte en contact. Ook op het werk! Contact met anderen, en uiteindelijk contact met jezelf. Met je eigen diepere wensen, behoeften en verlangens.

Stenen stapelen!
De menselijk maat blijkt profijtelijk, en zelf in aktie komen bevredigend. Niet wachten op de overheid of politiek. Geen open brief naar de kabinetsformateur maar gaan helpen in een buurtrestaurant. Niet praten, niet klagen maar zelf iets gaan doen. Stenen stapelen! Heel bevredigend.

Dit artikel verscheen - in iets aangepaste vorm - in het Financieele Dagblad van woensdag 3 januari 2007.

Read More

Nederland wereldkampioen

Op 22 november konden we kiezen uit heel veel conservatieve partijen. Van links naar rechts: conservatief, conservatiever, conservatiefst. Behouden (de achterhaalde verzorgingsstaat) of terugdraaien (de belaagde vrijheid) is de vraag. Belangrijkste verkiezingsthema’s? Hypotheekrenteaftrek en de AOW. Nederland is een behoudend land vol bange, ouwelijke mensen geworden.

We hebben een nieuw doel nodig! Aansprekend en aantrekkelijk. Een doel dat ons weer naar de toekomst laat kijken. Hier is een doel: Nederland Wereldkampioen; in 2020 is Nederland het allerbeste land ter wereld. Dat betekent het land met de meest gelukkige en de meest welvarende mensen. Wat is er nodig om van Nederland het allerbeste land te maken?

> Het beste onderwijs

In 2020 krijgen onze kinderen het allerbeste onderwijs ter wereld. Uitdagend, inspirerend, verleidelijk. Alle vertrouwen in de kwaliteiten van elk kind. Zodat elk kind zijn uiterste best zal doen om te laten zien wat het kan. Dat vergt heel veel betrokkenheid en creativiteit van leerkrachten. Degenen die het beste in leerlingen naar boven halen worden beloond. Een enorme investering, vooral in de leerkrachten zelf. Er vertrekken mensen uit het onderwijs. En er komen veel bij. Het onderwijs is een bijzonder uitdagende omgeving geworden vol creatieve en ondernemende kinderen.

> De gezondste mensen

In 2020 gaat het in de gezondheidszorg vooral om preventie. Mensen begrijpen dat het in de eerste plaats hun eigen verantwoordelijkheid is om gezond te blijven. De huisarts is een gezondheidscoach (die je ook goed en snel kan helpen als je een klacht hebt). Ziekteverzuim en lange uitval komen veel minder voor want we nemen onszelf in acht. Andersom, we functioneren goed omdat we doen waar ons hart naar uitgaat. Effect: meer produktiviteit en minder (hart)klachten. Gezondheidszorg is een zichtbaar en zelf bepaald onderdeel van ieders persoonlijke uitgaven. Gezondheid is een lucratieve markt. Afwentelen op het collectief is uitzondering geworden.

> Het mooiste wonen

In 2020 is de bouw van tuindorpen en villawijken helemaal op gang gekomen. Op plekken die nu geen landschappelijke of cultuurhistorische waarde hebben (maar wel krijgen!). In Flevoland (wat een ruimte!), in het Westland (kassen naar de Noordoostpolder) en in de Peel (mensen in plaats van varkens) ontstaan parkachtige omgevingen. Slimme verbindingen zorgen ervoor dat je snel op je werk of leerplek bent. Je betaalt zelf voor het groen en de ruimte (een gezamenlijke garantie van gemeente en projectontwikkelaar). Alle marktverstorende subsidies en aftrekposten (hypotheekrenteaftrek, overdrachtsbelasting, huursubsidie) zijn afgeschaft. Iedereen weet en betaalt wat wonen kost. Een huis kopen is de standaard. De meeste mensen bouwen zo zelf een vermogen op en hoeven op niemand te leunen. De oude wijken zijn nog steeds broeinesten, maar nu van kleinschalige creatieve bedrijvigheid.

> De hoogste mobiliteit

In 2020 is de infrastructuur berekend op de vraag. Publiek-private ondernemingen investeren grootschalig in snelle en comfortabele vervoerssystemen. Die zijn rendabel omdat mobiliteit ook kost wat het echt kost. In de Randstad en de grote steden hoef je nauwelijks te wachten op vervoer. Op grotere afstanden is het tijdverspilling om nog in de auto te gaan zitten. De wegen hebben een lengte, hoogte en breedte die past bij de economische ontwikkeling. Mobiliteit is een van de spannendste technische en commerciële uitdagingen. Nederland is weer begaanbaar geworden, niet meer bezig met tijdverspilling.

> De meeste innovatie

In 2020 denkt een nieuwe generatie niet meer in beperkingen maar vanuit mogelijkheden. Ze zien overal onbenutte kansen. Ze komen doorlopend met oplossingen omdat ze niet problematiserend denken. Dit geeft een enorme boost aan de economie. Nederland wordt weer een waterland (een nieuwe rivier in de Betuwe, de terpen komen terug, drijvende dorpen). Met nanotechnologie maken we in de hele wereld vies water schoon en zout water zoet. We ontwikkelen schone energietechnologie en ijzersterke, superlichte materialen. Geen belasting van het milieu, geen uitputting van de aarde: duurzaamheid is uitgangspunt. Natuur wordt actief aangelegd op onrendabele landbouwgrond, het groene hart is een toegankelijk agripark, inclusief koeien in de wei. Art, design en entertainment integreren tot nieuwe vormen van relativerende ontspanning en inspirerende reflectie. Levenskunst onder de zeespiegel.

Wereldkampioen!

In 2020 is Nederland een alom bewonderd land. De steeds beter opgeleide immigranten integreren door steeds meer gemengde huwelijken. Ze zijn succesvol, vooral in de alsmaar groeiende dienstensector. Ze trekken massaal de stad uit. Senioren hebben elkaar ontdekt. Onderlinge dienstverlening is de nieuwe ruilhandel. Ze redden zichzelf door elkaar te helpen. Ze gebruiken de overwaarde van hun huis om goed verzorgde laatste jaren te hebben. Nederland is wereldwijd het toonbeeld van vindingrijkheid en creativiteit geworden. Door niet meer bang te zijn.

Dinsdag 28 november 2006 verscheen dit artikel (in iets gewijzigde vorm) in het Financieele Dagblad: Maak Nederland wereldkampioen. Het is een samenballing van de vervolgserie die in de zes weken voorafgaand aan de verkiezingen verscheen op www.debaak.nl.

Read More

Zin! ligt in de winkel!

Kijk voor alles over Zin! Leidinggeven aan jezelf en anderen (gratis download, bestellen, boekpresentatie, reacties en nog veel meer) op www.zinboek.nl

Read More

We hebben Zin! De toespraak die ik niet gehouden heb

Op Koninginnedag was het vijf graden. Toen had ik nog geen idee dat ik een half jaar later met een boek in handen zou staan. Zin! Leidinggeven aan jezelf en anderen. Mijn eigen boek. Dat idee moest toen nog geboren worden. Sinds 30 oktober hebben we Zin! Een heel persoonlijk boek dat juist daardoor mensen raakt. Tenminste, dat is wat ik nu al terughoor. En dat is precies de bedoeling van dit boek: mensen raken, op het andere been zetten, in beweging krijgen. Zoals dat met mij ook gebeurd is. Dankzij alle mensen die mij redelijker, verstandiger, wijzer gemaakt hebben. Mensen die mij geïnspireerd hebben.

Zin! is in vijf maanden geschreven, vormgegeven en gedrukt. En ook nog op het internet gezet: www.zinboek.nl. 'Je lijkt wel zwanger' zei mijn vrouw Léonne. Dat was ook zo. Ik was er vol van. In oktober voelde ik me letterlijk en figuurlijk een stuk lichter: bevallen van een boek en ook nog tien kilo kwijt.

Zin! is misschien wel een mooi voorbeeld van synchroniciteit. Bijna zeven jaar geleden vroeg ik Harry Starren, directeur van de Baak, of hij een aanbeveling wilde schrijven voor de Nederlandse vertaling van 'Synchronicity' van Joe Jaworski. Zo kwam ik in contact met de Baak en begon voor mij een nieuw leven als trainer. Nu staat er een aanbeveling van diezelfde Harry achterop Zin! 'Synchroniciteit' is inmiddels toe aan zijn zesde druk...

Ik voel me geholpen. Dit boek kon ontstaan dankzij alle mensen die spontaan hun hulp aanboden, erin durfden te investeren en wilden helpen het te lanceren. Mensen die hielpen andere mensen te vinden. Op dag twee kocht een goede fee de eerste exemplaren. Terwijl ik de eerste letter nog op papier moest zetten. Op dag tien zei uitgever Paul Quist 'Ja!'. Terwijl hij me nog nooit had ontmoet. Toen ik een grote bos bloemen kreeg met het kaartje 'Gefeliciteerd met de geboorte van je boek' kreeg ik tranen in mijn ogen. Misschien drong toen tot me door hoezeer ik geholpen en gesteund werd. Hoezeer mensen geloofden in wat ik aan het doen was. In de zomer stapte vormgever jacky-o vol vertrouwen in een project dat ze niet kon overzien. En de internetsite kreeg ik cadeau. Zoals iedereen die het wil Zin! nu ook cadeau krijgt: Je kunt het gratis downloaden op www.zinboek.nl

Ik hoop van harte dat de tijd rijp is voor Zin! Dat dit het moment is. Een boek als dit bestond nog niet. Het is een managementboek. En nog veel meer. Een plaatjesboek, een kijkboek, een leesboek. Iemand zei tegen de vormgever: 'Het Managers Vakantieboek!' Met Zin! krijg je jezelf een beetje beter door, je kunt meer om jezelf - en dus ook anderen ! - lachen. Je hoeft minder van een ander en bepaalt je meer tot jezelf. Zo kwam mijn vrouw op een leuke: 'Doe jezelf een plezier: Geef je man Zin!'

Ik hoop dat Zin! een kadoboek wordt. Dat je aan je relaties geeft, aan je medewerkers. Een boek waar je op verjaardagen mee aan kunt komen. Een boek waar je niet af kunt blijven. Een boek waarin je blijft bladeren, kijken en lezen. Een boek dat blijft en beklijft.

Read More

Zin! Leidinggeven aan jezelf en anderen

De afgelopen zomer heb ik een boek geschreven: Zin! Het gaat over leidinggeven aan jezelf en aan anderen. Over weten wat je wilt, en doen wat je kunt. Over zin krijgen, zin hebben en zin geven. In Zin! komt zeven jaar trainen en schrijven bij elkaar.

Zin! is een managementboek zonder moeilijke woorden. Je vind er geen ingewikkelde theorieën of complexe systemen in. Het is toegankelijk, begrijpelijk en herkenbaar.

Zin! is een kaleidoscoop van verhalen, belevenissen, observaties en beschouwingen. Het is ook een werkboek met vijfentwintig praktische opdrachten en oefeningen. En het is een full color kijkboek: het bestaat voor de helft uit illustraties en afbeeldingen. Zin! is een managementboek voor de beeldcultuur.

In Zin! vind je de meest uiteenlopende zaken bij elkaar gebracht: popmuziek, kwantum fysica, voetbal, het koninklijk huis, auto's, ambtenaren, grootmoeders en topondernemers. En even goed Adolf Hitler, Rembrandt, de rookcabine, Alice in Wonderland, Irak, Dutch Design en hondendrollen. Ook Prins Claus, Moeder Theresa, Osama bin Laden, Hermann Hesse, Albert Einstein en Jan Peter Balkenende passeren de revue. Steve Jobs, Marco van Basten, Nescio, Goethe, Johan Cruijff, Eminem, John Lennon en Van Kooten & de Bie: ze komen er allemaal in voor.

Zin! heeft niet alleen de flow en sfeer van een workshop, Het is een workshop in een boek. Je gaat er mee op reis en je kunt in- en uitstappen waar je wilt. Zin! is een belevenis die je naar eigen behoefte kunt vormgeven.

Zin! is vormgegeven door Jacky van Heist en verschijnt 30 oktober.

Klik hier voor meer info en om te bestellen bij uitgeverij Quist.

Read More

Naïef. Super. is Helemaal. Goed.

Af en toe gebeurt het me. Dat ik een boek in een ruk uitlees. En iedereen er over wil vertellen.

Naïef. Super. Van Erlend Loe. Zo'n titel verzin je niet. En hoe je die achternaam uitspreekt weet ik ook niet. Het is namelijk Noors. Het boek ligt niet in de winkel. Tenminste niet bij Verwijs, het boekenpaleis in Den Haag. Je moet het bestellen. Misschien omdat je van de cover (een speelgoedvliegtuigje dat in een natte loods is neergestort?) niet vrolijk wordt. Ik niet in ieder geval. Misschien had de vormgever net een documentaire over 11 september gezien. Of het boek halverwege in een hoek gegooid. Maar ik vind het toevallig wel het vrolijkst stemmende boek sinds jaren. Naiëf. Super. Daar word ik nou blij van. Het is een leuk boek. Een wijs boek. Het is ontroerend. Het raakt je. Dit boekje van nog geen tweehonderd bladzijden lees je op een zondag. Liefst als het regent dat het giet. Als het dak van de serre begint te lekken. Het maakt je niet uit. Tenminste, zo verging het mij.

Het bestaan van Naiëf. Super. (let op de punten!) ontdekte ik dankzij Margot Dijkgraaf van de NRC. Die krant had nooit een recensie geplaatst maar maakte dat weer goed door een grote reportage te plaatsen over de Prix Européen des jeunes lecteurs. Zeg maar Europese VWO'ers kiezen hun mooiste boek. Naiëf. Super. won, met afstand. "Het is een modern boek, echt een boek van onze generatie" zegt een scholier." En: "Naiëf. Super. gaat over onze generatie, onze tijd, over de consumptiemaatschappij, over individualisme. Hij geeft ons levenslessen, waar we van kunnen leren. Bovendien is het nog knap moeilijk om zo eenvoudig te schrijven over een ingewikkeld onderwerp." Waar gaat het dan over? Naiëf. Super. gaat over het leven. Niets minder dan dat. En de auteur Erlend Loe is veertig, twee keer zo oud als zijn lezers.

Dit zegt de uitgever de website (www.degeus.nl) : "De hoofdpersoon in Naïef. Super. verliest op zijn vijfentwintigste verjaardag niet alleen een partijtje croquet van zijn oudere broer, hij verliest ook de zin in het leven. Alle overbodige kennis die hij in de loop van zijn bestaan heeft vergaard, zit hem plotseling danig in de weg. Het liefst wil hij 's ochtends weer wakker kunnen worden met maar één gedachte in zijn hoofd. Dus bedenkt hij een therapie. Terug naar het nulpunt. Met een rode plastic bal, een speelgoedtimmerset en het aanleggen van lijstjes als hulpmiddelen probeert hij weer grip op zijn bestaan te krijgen."

En dit citaat geeft een aardige indruk van de toon en stijl van Naiëf. Super.:
"Ze hebben er een overweldigend assortiment ballen. Mooie en dure ballen. Van leer en andere degelijke materialen. Ik voel eraan, maar vind ze te veeleisend. Ik zal faalangst krijgen als ik zo’n bal koop. De tijd is nog niet rijp voor een kwaliteitsbal. Op dit moment moet het wedstrijdelement geheel uit mijn leven gebannen worden. Recreatie is het devies.
Ik heb een heel simpele bal nodig. Voor mijn part van plastic."

Goed. Nieuws. Er is nu een pocketuitgave voor € 5,99! Met een nieuwe omslag! Met een jongen! Met een rode bal! Komt het toch nog goed... Naïef? Super!



reageer

Read More

De puzzel compleet...

All Missing Pieces














Hier zie je onze drie kinderen Camiel, Wrister en Quinten. Zo scherp als op deze foto zag ik het niet bij hun eerste optreden. Op het straatfeest. Teveel tranen in m’n ogen. Zo trots op die jongens. Ze hebben met elkaar een band gevormd, All Missing Pieces. Ze spelen zoals ze zelf zeggen ‘optimistische punkpoprock’. Ze schrijven alle nummers zelf. Ze zitten zelf achter optredens aan. Ze sparen en werken om hun instrumenten en installaties te kunnen kopen. Het speelplezier spat er vanaf, ze hebben een aanstekelijk enthousiasme. Ze staan er voor, ze gaan er voor. Ze doen het op hun manier, in hun tempo, op hun voorwaarden. En ze worden van de weeromstuit van alle kanten geholpen door een groeiende kring van mensen die in hen gelooft - omdat ze for real zijn. Zoals een buurtgenoot - iemand die het weten kan, zelf popmuzikant en producer - bij hun eerste optreden zei: ‘Het ziet er niet alleen leuk uit... ze zijn Ècht goed!’. Get up! heet hun eerste demo-CD.

Meer weten, horen en zien van All Missing Pieces?

Ga dan naar

de website van All Missing Pieces

reageer

Read More