Iemand gaat binnenkort dood. Kun je er van genieten dat ie er nu nog is?

Natuurlijk, het is verschrikkelijk als iemand dood gaat. Zeker als die nog jong is, of als het toch onverwacht is. Je kunt overmand zijn door emoties en verdoofd door verdriet. Misschien lukt het je om te beseffen dat diegene er nu nog is. En daar, terwijl je verdrietig bent of je gevloerd voelt, toch van te genieten. Misschien op een andere manier dan je gewend bent. Dieper, voller, rijker. Stiller ook, en ingetogener. Misschien meer dan ooit. Ik maak het nu mee met mijn vader. Door op het andere been te gaan staan – het been van genieten van wat er nog is – is het een bijzondere tijd. Ik heb de neiging om te verdwijnen in regelen. Zoals een ander vlucht in redderen. Zo hoef je de pijn en het verdriet niet te voelen. Wat op zich weer heel begrijpelijk is, want het is veel. Maar dan mis ik de intensiteit die ook mogelijk is. Die ik trouwens niet de hele tijd trek. En dan is het juist fijn om even met iets anders bezig te zijn. Om daarna weer te kunnen genieten van wat nog rest. Genieten van dat laatste leven. Waarbij alles wat er niet echt toe doet wegvalt. En overblijft wat werkelijk blijkt te tellen. Diepe verbinding. Bijna zonder woorden. Intenser contact dan ooit.

Read More

Gedoe. Je kijkt naar andermans masker. En die kijkt naar jouw masker.

De onmogelijkheid van communicatie. Hoeveel films en romans gaan daar niet over? Langs elkaar heen praten. Gelijk willen hebben, maar geen gelijk krijgen. Kibbelen en bakkeleien. Hoeveel tijd gaat daar mee heen? Hoeveel energie verstook je daar aan? 

We hebben allemaal een bril. Die hebben we ooit opgezet om beter te kunnen zien. Om te begrijpen wat we zagen. Dat is onze kijk geworden. Geen idee dat er nog veel meer of nog heel iets anders te zien is. Of dat een ander misschien heel iets anders ziet. Ieder kijkt door zijn eigen bril naar de werkelijkheid. En noemt dat ‘de werkelijkheid’. 

Maar er zijn zeven miljard mensen. En evenveel brillen. Dat betekent dus zeven miljard verschillende kijken op dezelfde werkelijkheid. Alleen hebben we niet in de gaten dat we een bril op hebben. En dus een eigen kijk hebben, bepaald door het moment – ooit, in ons verleden, toen we besloten die eigen bril op te doen. Zodat onze ogen konden verdragen wat we zagen.

Daar bovenop dragen we ook nog een masker. Daarmee vertonen we ons in de buitenwereld. Zeven miljard maskers. Die hebben we op en daar kijken we tegenaan. Door onze brillen. Ons ondertussen afvragend wie er toch achter al die maskers zitten. Nee, niet waar – deden we dat maar! Meestal vragen we ons dat niet eens af. We nemen die maskers voor waar, zien niet dat het maskers zijn.

We lopen te hoop tegen elkaar maskers. Het leven is een maskerade, maar we hebben het niet door. En zijn steeds weer teleurgesteld dat iemand een masker op blijkt te hebben. Nieuws! Onthulling! Zo iemand noemen we dan onbetrouwbaar.  Maar iedereen heeft een masker op. Het is de pot verwijt de ketel.

De uitweg is erkennen dat je zelf een bril, èn een masker op hebt. Kun je de moed vinden om de bril af te zetten en de werkelijkheid onder ogen te zien? Die is soms prettiger, en soms onprettiger dan je verwacht – afhankelijk van je bril. Het is een reality check.

En durf je, als je aan je zicht op de nieuwe werkelijkheid gewend bent, je masker laten zakken? Dan kun je merken dat je zonder kunt. Sterker nog, dat het leven een stuk eenvoudiger is zonder masker. En dat anderen dan ook bereid zijn om hun masker – langzaam maar zeker – te laten zakken. Als jij begint.

Nu denk je misschien: mooie praatjes, doe het maar eens! Klopt. Dit is ongeveer het allerlastigste wat je kunt doen in je leven. Soms moet je eerst doodgaan voor je het durft.

Mijn vader doet het nu. Zijn masker zakt. Omdat hij doodziek is. En bij hem gaat het vanzelf. Hij heeft niets meer op te houden. ‘Als je niets meer te verliezen hebt ben je vrij.’ Ik merk hoe blij ik ermee ben. Nu kan ik hem zien. Ik zie de vader waar ik mijn hele leven al verlang. De man waarvan ik weet dat ie er altijd geweest is. En nu, daar is ie dan, ineens.

Hij kwam binnen een dag vanachter zijn masker tevoorschijn . Dat geeft mij de moed om het ook te willen. Mijn masker te laten zakken. In mijn geval het allemaal niet precies te weten. Me niet zo groot te houden. Zo omzichtig te doen. Om risico’s te nemen. Mezelf te laten zien.

Maar het is doodeng. Want ik denk echt dat ik niet zal overleven zonder masker. Maar misschien is het andersom: als ik niet meer hoef te overleven heb ik geen masker meer nodig. Durf ik verder zonder masker? Wat heb ik nog te verliezen? Ik heb een leven te winnen. 

Read More

De boardroom als zandbak. Over samenwerken, beoordelen en veroordelen

We leven in een van de meest efficiënte landen ter wereld. Nog sneller en strakker kan bijna niet. Als er ergens nog iets te verbeteren valt, dan is het door beter samen te werken. En als er iets is dat samenwerken belemmert, dan zijn het oordelen. Niet een professionele beoordeling van een situatie of een doordachte mening over een vraagstuk. Nee, oordelen over een ander. Iets van een ander vinden. Het persoonlijk maken. Veroordelen. Waardoor we al snel belanden op het niveau van een kleuterklas. Ons gedragen alsof we op het schoolplein zijn. Sympathieën en antipathieën, erin of eruit, onder of boven. De boardroom als zandbak.

Vertraging en verstopping

We hebben niet door hoeveel tijd we verdoen en hoeveel energie we verstoken aan iets-van-elkaar-vinden. We modderen voort en noemen het werken. En worden er nog goed voor betaald ook. ‘Drukke dag, zware vergadering, ingewikkelde bespreking.’ Maar is het nou echt zo druk, zwaar en ingewikkeld? We maken het ervan. Door de oordelen die we onbewust over elkaar hebben en ongemerkt uitspreken. Of, als we op managementtraining zijn geweest, de oordelen voor ons houden, maar nog steeds uitstralen. Of door, als we ervaren raken en ons leiders wanen, heel beschaafd niets te zeggen maar wel vooringenomen te handelen. Met alle gevolgen van dien: verwarring en misverstanden, conflicten en tegenwerking. Wat weer leidt tot nog meer oordelen. De ander begrijpt het niet, of deugt zelfs niet. Het vertraagt en het verstopt. En het kost ongelofelijk veel tijd, geld en energie. Weg winst, weg werkplezier. Hoezo doelmatig?

Veinzen en lippendienst

Ga eens na waar in de laatste bespreking over gesproken werd. Was dat echt allemaal relevant? Had dat niet veel korter gekund? Waarom werd over dat ene onderwerp zo lang en oeverloos gediscussieerd? En waarom werd op dat andere heikele punt nauwelijks ingegaan? Wat gebeurde er eigenlijk? Welke agenda’s speelden er ondertussen? Wat werd er juist niet gezegd? Hoe werd er geveinsd? Was er lippendienst? En hoe was het na afloop van de bespreking? Bij de deur, in de lift, bij een broodje? En met wie heb je dat weer besproken?

Beoordelen en veroordelen

Allemaal gedoe waar niemand blij van wordt. Maar waar we allemaal aan meedoen. We weten niet beter. Want zo gaat het toch in ‘het echte leven’? We zijn er mee grootgebracht. Al heel snel en jong leer je ‘hoe de wereld in elkaar zit’.  En dat gaat langs de lijnen van tegenstellingen. En oordelen helpen daarbij. Goedkeuring en afkeuring. Dat maakt het overzichtelijk en indeelbaar. Niet het praktische beoordelen waar we sinds de oertijd gevaar mee inschatten en het juiste voedsel mee onderscheiden. Nee, het persoonlijk oordelen over andere mensen. Iets vinden van  de persoon van de ander. Niet beoordelen maar veroordelen. Wat vanzelf leidt tot conflicten en uiteindelijk oorlogen. Hoef je niets voor te doen.

In de spiegel kijken

Oordelen zijn de oorzaak van oorlogen. In het klein en in te groot. Thuis en op het werk. In de polder en in Syrië. De vraag is niet: Hoe stop je oorlog? De vraag is: Hoe stop je met oordelen? Veroordelen wel te verstaan. Niet nuttig beoordelen, zoals mensen of situaties goed inschatten. Nee, persoonlijke oordelen, vooroordelen. Oordelen vol vooringenomenheid, omdat je kijkt door een gekleurde bril. Een roze of een donkere bril is dan om het even, de werkelijkheid is vertekend.

En wat als die oordelen dan ook nog projecties zijn? Projecties van oordelen die je onbewust over jezelf hebt? Die je naar buiten knalt omdat ze te erg zijn om over jezelf te hebben? Dan helpt naar binnen kijken. Maar hoe doe je dat als je denkt dat het allemaal komt door ‘hen, daar buiten’? Door ‘hullie’, iedereen die jou kwaad wil doen?

Wat dan nog helpt is tot stilstand komen. Niet meer verder kunnen, je gevloerd voelen. Of je helemaal lens schrikken, en verbijsterd zijn. En in die kwetsbaarheid zien wat er werkelijk gaande is. Gaan begrijpen dat wat je denkt te zien allemaal over jezelf gaat. En dat je er alleen maar uitkomt als je jezelf onder ogen ziet. In de spiegel kijkt en begrijpt dat je goed bent zoals je bent. Dat je niet over het hoofd gezien wordt, of niet gehoord. Dat niemand boos op je is, dat je niemand teleurstelt. Dat aanval en verdediging niet meer nodig zijn. Dat oordelen je niet verder brengen. Integendeel.

Zonder pantser

Oordelen brengen je waar je niet wilt zijn. In oorlog, op zijn best gewapende vrede. En op een dag trek je het niet meer. Dan is het op. Voel je je kwetsbaar. Gek genoeg precies wat nodig is. In die kwetsbaarheid kun je de moed vinden om jezelf te laten zien. Zonder je pantser, ongewapend – dit ben ik. Je overgevend, met een witte vlag. Dat is doodeng. Maar het is de enige weg naar vrede. Vrede met jezelf, en houden van jezelf. En dan volgt de rest, de anderen, wonderlijk genoeg vanzelf. Want oordelen over jezelf verdwijnen vanzelf, als je jezelf onder ogen kunt zien en accepteert. Wanneer je het ontkende en het onopgeloste, het onbekende en het onbewuste in jezelf bewust wordt. Beter, bewust wilt worden, of nog beter, durft te worden. Omdat je voelt en begrijpt dat het zo niet langer gaat - dat je het gewoonweg niet meer trekt.

Verlangens en behoeften

Pas dan kom je erachter dat die oordelen projecties zijn. Ze gaan niet over die ander. Je krijgt door dat het klopt wat je vroeger zong: ‘Wat je zegt ben je zel-luf!’ Ineens begrijp je dat je in die ander je eigen opgeborgen verlangens en onderdrukte behoeften ziet. ‘Je bent gewoon jaloers!’, blijkt een waar woord. Nee, natuurlijk ben je niet jaloers op die karikatuur waar je je zo aan ergert en boos over maakt. Je verlangt naar de kracht en de energie die daar achter zit. En die bij jezelf – van jou zelf! – niet boven mag komen. Allemaal oordelen over jezelf. Onmacht en frustratie die je naar buiten richt. En dan heeft de ander het gedaan.

Gevoelige plekken

En je ontdekt nog iets. Die oordelen zijn bescherming. Ze houden mensen van je af. Zorgen voor voldoende afstand. Dat voelt veilig. Het is slim en handig. En daar heb je goede redenen voor. Want ooit ben je – net als ieder ander – geraakt op je meest gevoelige plekken.En dat gaat je niet nog een keer gebeuren. Zeker niet door mensen die je doen denken aan degenen die jou ooit kwetsten. Maar die beschermende oordelen sluiten ook af. De deur gaat ervan dicht. Waardoor de communicatie niet soepel, of zelfs niet loopt. Waarvoor je weer op cursus wordt gestuurd. Enzovoorts.

Open en kwetsbaar

Op een dag wil je dat gedoe niet meer. De dag dat je besluit volwassen te worden. Omdat je begrijpt dat al die oordelen over jezelf gaan. En dat ze een vorm van bescherming zijn die je niet meer nodig hebt. Sterker nog, dat oordelen verwijdering veroorzaken waardoor je alleen komt te staan. En dat omgekeerd het loslaten van je bescherming juist verbinding met je omgeving oplevert. Dat openheid en kwetsbaarheid weliswaar doodeng zijn maar ook supereffectief. Dan ervaar je dat je op je werk blij kunt zijn. Omdat je blij bent met jezelf. En als je het goed hebt met jezelf ben je niet bezig met wat er aan anderen niet deugt. Met mensen die er van zichzelf mogen zijn is het goed samenwerken. Want mensen die blij zijn met zichzelf veroorzaken geen gedoe. Samenwerken begint met werken aan jezelf.

Leestip: Godfried IJsseling, Weg van de eenvoud – Essentie als kompas voor organisaties, Scriptum (2011) | www.weg-van-de-eenvoud.com

Verschenen in: Tijdschrift voor Management Development, jaargang 21 | nummer 4 | winter 2013

Read More

Gaat het over je vader en moeder? Of om wat je hen hebt overgenomen?

Je kunt je leven bezig zijn met je vader en moeder. Over hun impact op jouw leven. Over je jeugd, en hoe jou dat bepaald heeft. Natuurlijk, de ervaringen in je eerste jaren laten diepe indrukken bij je achter. En je ouders waren daarbij, of in de buurt. Maar dat wil nog niet zeggen dat het aan hen ligt hoe jij met die indrukken bent omgegaan. Of vanaf nu mee om wilt gaan. Die indrukken bestaan waarschijnlijk uit het voorbeeld dat je hebt gezien en meegemaakt. Meestal het voorbeeld dat je ouders je gegeven hebben. Waarschijnlijk grotendeels onbewust. Net zo goed als jij het onbewust hebt opgepikt en overgenomen. Want kinderen leren door kopiëren. Je doet na wat je ziet. En zo ga je vanzelf lijken op je ouders. Vaak meer dan je zelf in de gaten hebt. En nog steeds. Dat overnemen daar kun je nu nog bij. Door te kijken naar je ouders, te zien hoe zij leven. Met hen te praten over wat zij belangrijk vinden. En bij jezelf na te gaan hoe dat voor jou ligt. Maar dat lukt alleen als je niet boos bent over wat zij je hebben aangedaan. Wat daarbij helpt is naar hen kijken of ze bijvoorbeeld een oom en tante zijn. Dat maakt hen voor even wat meer los van jou. Je ziet ineens mensen die ook maar hun best doen, en hebben gedaan. Die het vaak ook niet wisten, en deden wat hen op dat moment het beste leek. Net zo goed als jij dat nu misschien met je eigen kinderen doet. Bijna alle ouders doen wat binnen hun vermogen ligt. Die van jou waarschijnlijk ook. Het is nu aan jou om te onderzoeken wat je van hen hebt overgenomen, wat je daarvan bevalt, en van de rest te zeggen: Niet meer nodig, weg ermee. Vaak ligt dat op het niveau van waarden en normen. Over hoe het hoort, en over ‘Kan niet, mag niet’. Onderzoek dat bij jezelf, en gooi weg wat je niet meer dient. Je maakt jezelf gelukkiger, en de relatie van je ouders verbetert – ogenblikkelijk. 

Read More

Gelukkig worden met iemand op een andere golflengte. Je krijgt het niet afgestemd.

Kansloos. Een garantie voor ongeluk. Gelukkig willen zijn met iemand die je erg mag, waar je misschien zelfs wel van houdt, maar die toch op een andere golflengte zit. Je wilt bij elkaar zijn... maar het sluit niet aan. Je wilt iets dat er niet is. De bron van veel liefdesleed. Want je verlangen blijft botsen op de realiteit – die je niet wilt accepteren. Wat kan je wel doen? Om te beginnen erkennen dat iets wat je graag zou willen er niet is. Daar boos en verdrietig over zijn. Dat geeft ruimte. Dan krijg je zicht op wat er misschien wel is. Dat je het goed met elkaar kunt vinden maar dat samen gelukkig zijn wel even wat anders is. Met wie heb je dat nou in de loop van je leven? Misschien een handjevol mensen? En wil je in je zoektocht naar die ene (of die paar) alle andere leukerds van je verwijderen omdat ze niet die ‘ene’ zijn? Omdat het niet uitkomen van je verwachtingen je zo’n pijn doet? Klinkt niet handig. Waar ik achter kom: hou op verwachtingen te creëren over een ander, over ‘samen’. Je ziet de ander niet meer, alleen nog je eigen geprojecteerde verwachtingen – die ander geen recht doen. Onderzoek samen waar je elkaar raakt, van nature afgestemd  bent. Geniet daarvan. Wil niet meer, maar ook niet minder – een recept voor geluk.

Read More

Het leven is net seks. Lekkerder als je meebeweegt.

Seks kan heerlijk zijn. Als het stroomt. Als het vanzelf gaat. Als je in elkaar opgaat. Maar och, wat kan het ook onhandig gaan. Als je elkaar niet aanvoelt. Als je niet met elkaar meebeweegt. Als je niet op elkaar aansluit. In het leven is het niet anders. Je kunt meebewegen met het leven, en spelenderwijs genieten van wat er gebeurt en zich aandient. Je kunt ook je eigen willetje hebben en het dan heel druk hebben en veel weerstand ondervinden. Het verschil tussen een stromend en vloeiend leven, of een hortend en stotend leven. Misschien herken je het om je heen, misschien herken je iets van jezelf. Maak tantra van je leven. Niet alleen van seks, maar van je hele leven. Weet wat je wilt, en neem de tijd. Probeer niet zo snel mogelijk te scoren, want dan is het plezier ook snel weer voorbij. Kun je het uithouden? Ook al weet je niet wat het je op zal leveren? Ooit – of misschien wel nooit? Geniet je van de aanloop? Voel het leven in jezelf – en geniet! 

Read More

How well have I applied his lessons in my own life? (Obama on Mandela)

'It took a man like Madiba to free not just the prisoner, but the jailer as well, to show that you must trust others so that they may trust you; to teach that reconciliation is not a matter of ignoring a cruel past, but a means of confronting it with inclusion and generosity and truth.  He changed laws, but he also changed hearts.

For the people of South Africa, for those he inspired around the globe, Madiba’s passing is rightly a time of mourning, and a time to celebrate a heroic life.  But I believe it should also prompt in each of us a time for self-reflection.  With honesty, regardless of our station or our circumstance, we must ask:  How well have I applied his lessons in my own life?  It’s a question I ask myself, as a man and as a President.'

- Barack Obamas Nelson Mandela Memorial Speech, 10thDec2013

Read More

Het is nooit te laat. Tot je dood gaat kun je het anders doen.

Terugkijken kan zinvol zijn. Tot op zekere hoogte. Want het schiet niet op als je daarin blijft hangen. Hangen in schuld en schaamte over wat je hebt gedaan. En spijt over wat je hebt gelaten. Je kunt weer vooruit door jezelf vragen te stellen. Wat bevalt je niet aan je leven tot nu toe? Waar ben je niet blij mee, waar baal je van? Niet van wat anderen jou hebben aangedaan (vast heel veel) , maar van wat je zelf hebt gedaan (minstens zo veel). Weet dan dat het allemaal gebeurd is en dat je daar niets meer aan kunt doen. Je kunt niets terugdraaien. Natuurlijk, je kunt ‘Sorry’ zeggen en mensen om je heen vergeving vragen. Doe dat als het nodig is. Maar belangrijker, je kunt het vanaf nu anders doen. De rest van je leven. Dat kan je hele leven in een ander licht zetten. Met terugwerkende kracht. Voor jezelf en de mensen om je heen. Want het zou wat zijn... Als je verpakking  wegvalt en jij zelf overblijft. Als je vanaf nu niets meer hoeft en niets meer moet. Als je kunt laten zien wie je in wezen bent. Zo lief, wijs en sterk als je bent. Het is nooit te laat. Al is het nog maar een uur.

Read More

Een mening. De meest voorkomende belemmering van ontwikkeling.

Opvattingen en meningen, onwrikbaar en vooropgezet, zijn de dood in de pot. Je weet het, maar wat is het lastig om het te laten. We barsten ervan. En het belemmert onze communicatie, die vaak niet veel meer is dan een uitwisseling van opvattingen en meningen, en die vaak leiden tot oeverloze discussies en debatten waarin het uiteindelijk gaat over wie er gewonnen heeft. Het schiet niet op en je leert er niets van. Het levert geen ontwikkeling op maar stilstand en achteruitgang. Ontwikkeling gedijt in ruimte en vrijheid, belangstelling en nieuwsgierigheid – naar de ander. Luisteren in plaats van praten. ‘Vertel eens.’ Vragen stellen in plaats van meningen ten beste geven. ‘Hoe kijk jij daar tegenaan?’ Je verplaatsen in de ander. ‘Oh, zie jij het zo?!’

Maar hoe leer je dat in hemelsnaam? Door eerst zelf stil te worden. Dat is waar ik achter kom.  Stil worden temidden van de drukte – de drukte in mezelf. M’n kop houden terwijl het in m’n kop stormt. En het helpt als er iets gebeurt waar ik stil van word. Maar echt stil word ik pas van zaken van leven en dood. Als er een kind geboren wordt, of een ouder dood gaat. Dan telt niet wat ik allemaal vind. Dan zie ik ineens hoe toevallig mijn opvattingen en wisselend mijn meningen zijn. En hoe ik mezelf en anderen daarmee tekort doe. En hoe alles juist kan stromen als ik open sta voor wat er is en me over geef aan het leven zelf. Wat ook niet anders kan,  in het geval van leven en dood. En de kunst is natuurlijk om dat gevoel van openheid en kwetsbaarheid mee te nemen en bij je te houden als het leven eventjes minder spannend is.

Read More

Het leven laat zich niet dwingen. Ook niet door jou.

Het leven is oneindig veel groter en complexer dan we ooit kunnen bevatten. De belangrijkste gebeurtenissen in je leven, je verzint ze niet. Ga maar na. De vrienden die je maakt, de partner die je ontmoet, de kinderen die je krijgt. Of hoe mensen je evengoed weer ontvallen: ouders, partner, vrienden, en soms ook kinderen. Een groot niet te bevatten toeval, een en al onzekerheid. Pech en geluk. Een ding is zeker, je gaat er niet over. Denken dat je daar veel in kunt sturen is een illusie. Toch denken we dat te kunnen. We plannen en organiseren wat af. Niets mis mee, als je er rekening mee houdt dat het allemaal ook heel anders kan gaan. En dat is lastig. Omgaan met verandering, met name als je iets anders hoopt of verwacht. Daar kunnen we dan ontzettend teleurgesteld over zijn. En dan boos worden, verongelijkt zijn. Dat kan variëren van regen op een zonvakantie tot een pensioen dat verdampt blijkt te zijn. Of ontslag, scheiding en overlijden. Of een ongeluk, een burn out. Zaken die je meestal niet aan ziet komen, ze kunnen je overvallen en ontregelen. De kunst is te weten dat ze bij het leven horen. Want het leven laat zich niet regelen. Het leven is groter dan jij. En wat zou het saai zijn als dat niet zo was. Het leven is per definitie onzeker, hoe goed we het ook proberen te regelen. Een heftige uitbarsting van de zon, een forse meteoriet uit de ruimte, een ongekende vulkaanuitbarsting – en het hele leven op aarde zou voor vele millennia, en nog veel langer, ontregeld zijn. We hebben geen idee. Ja, het leven zit vol met tegenvallers. Net zo goed als het barst van de meevallers. Ga om met de tegenvallers, ze horen erbij. Zie de schoonheid van een hagelbui, verbaas je over laaghangende bewolking. En geniet van de meevallers. Ga in de zon zitten, als ie schijnt.

Read More

Heb je gedaan wat je kon? Ja? Nou dan. Nee? Volgende keer beter.

Twijfel is dodelijk – als het over je eigen intenties gaat. Weet wat je doet, en doe het goed. En hou op met twijfelen over je goede bedoelingen. Je hebt gedaan wat je kon. Tenminste, zorg daarvoor. Dan hoef je ook niet te twijfelen. Zorg dat je altijd kunt zeggen: ‘Ik heb gedaan wat ik kon.’ En als je dat niet zo is: zorg dat je het de volgende keer wel kunt zeggen. Twijfelen mag, te allen tijde. En als je dan – misschien na veel twijfelen – iets doet, doe het dan goed. Dat is alles. 

Read More

Geniet je van elkaar nu je er allebei nog bent?

Het blijft lastig om je voor te stellen. Maar op een dag ben je er niet meer. En is die ander er ook niet meer. Dan kun je hier niet meer van elkaar genieten. Nu nog wel. Maar je bent bezig, en je hebt het druk. Stel je voor, die ander is er nog een week. Zou je het nu dan ook zo druk hebben? Geniet zoveel mogelijk van wie er nu nog is. Vooral van degenen die echt belangrijk voor je zijn. En dat zijn er niet zoveel. Dat is te overzien. En goed te doen.

Read More

Doe je dit omdat je het zelf wilt? Of wil je dat ze je aardig vinden?

Wees eerlijk. Veel van wat je doet doe je om een ander blij te maken. Dat is mensen eigen. We zijn sociale wezens. We kunnen niet zonder anderen. We hebben anderen nodig om aandacht en liefde van te ontvangen. En om aandacht en liefde aan te kunnen schenken. En van dat schenken worden we misschien nog wel blijer dan van ontvangen. We zijn ingericht op omgaan met andere mensen, om ons met anderen te verhouden. We moeten wel. Want niemand kan het alleen, we hebben elkaar nodig. Maar we kunnen er ook in doorschieten. Teveel op die ander gericht raken. En daar onszelf in verliezen, onszelf in kwijt raken. Je wordt er onzeker van. Want je raakt afhankelijk van andermans aandacht en waardering. Je zoekt je voeding buiten je. Je vraagt om aandacht en bevestiging van je omgeving. En vaak krijg je die dan juist niet. Want het is niet leuk om iets te geven aan mensen die smeken en smachten. De ander voelt zich er ongemakkelijk door, omdat de relatie dan niet in balans is. Of gaat je zelfs gebruiken, vanwege je aanhankelijkheid, of erger, afhankelijkheid. De doorgang is jezelf gaan voeden. Je innerlijke voeding aanboren. Leren houden van jezelf. Gaan genieten van je leven. Blij zijn dat je leeft. Je eigen bron aanboren. Die bron stroomde ooit. In je kindertijd. Daar is de sleutel naar een gelukkiger leven te vinden. Wat vervulde je toen? Waar kon je helemaal in opgaan? Vaak spelend in je eentje?  Als de wereld om je heen verdween? Die sleutel heb je nog steeds bij je. Je kunt altijd terug naar je bron. Door je af te vragen: ‘Waar word ik nou echt blij van?’.

Read More

Dit is jouw leven. Van niemand anders. Leef het. Voluit.

Stel je voor, aan de hemelpoort – of als je daar niet in gelooft, op je sterfbed – wordt aan je gevraagd: ‘Hoe heb je geleefd?’ Wil je dan zeggen: ‘Op de manier van die-en-die...’, of: ‘Ik heb mijn eigen manier gevonden!’ Leef je eigen leven. Maak je leven niet afhankelijk van een ander. Kies voor jezelf. Ook al heb je dat niet geleerd. En ook al denk je misschien dat het niet hoort, niet kan of niet mag. Het is jouw leven. Waarin jij kunt kiezen, elke dag weer. Kunt kiezen om voluit te leven, op je eigen manier. Wat kun je anders? Leven op andermans manier? Kan dat ooit bevredigend zijn? En mocht je bang zijn dat kiezen voor jezelf je asociaal en egoïstisch maakt, ga dan bij jezelf na wat jouw belangrijkste waarden zijn in dit leven. Waarschijnlijk komen daar anderen in voor, en gaat het over liefde. Daar hoef je je dus geen zorgen over te maken. Zoals Augustinus al zei: ‘Love, and do what you will.’ Liefde als borging voor wat je doet.

Read More

Ben je je eigen beste vriend?

Je komt alleen, en je gaat alleen. Een waarheid als een koe. Het klinkt zo ‘alleen’. Maar ben je alleen? Of kun je met jezelf zijn? En wie is dan ‘jezelf’? Wat helpt is een onderscheid te gaan maken tussen je ‘kleine ik’ en je ‘grotere zelf’. Je kleine, dagelijkse zelf ken je wel. Die is dit nu aan het lezen en vindt daar iets van. Die kan blij zijn en zich zorgen maken, is soms boos en dan weer opgelucht. Je grotere, eeuwige zelf is minder bekend, meer op de achtergrond. Die bracht je misschien op het idee om dit te gaan lezen. Die oordeelt niet en is stil aanwezig. Daar kun je bij terecht als je even het niet meer weet, en goede raad nodig hebt. Inderdaad, als een goede vriend, door en door betrouwbaar, die er altijd voor je is. Dat ‘grotere zelf’, die kan – en wil! – je beste vriend zijn. Vriendschap met je ‘grotere zelf’ zorgt ervoor dat ‘alleen’ zijn een andere klank krijgt. Alleen zijn is dan thuis zijn. Thuis bij jezelf. Met wie je in wezen bent. Je eigen beste vriend.

Read More

Bemoei je met je eigen zaken. Dat zijn er meer dan genoeg.

Bepaal je tot jezelf. Als je dat serieus neemt heb je druk genoeg. En als dat niet zo is onderschat je de omvang van jezelf. Want je bent groter dan je denkt. Veel groter. Je hoofd kan helemaal niet bevatten hoe groot je bent. Je kunt een idee krijgen van je eigen omvang als je ophoudt je druk te maken over anderen. Dat geeft ruimte die je kunt besteden aan jezelf. Bovendien is er geen afleiding van anderen die weer reageren op jou bemoeienis met hen. Wat een rust. Dat is nou tijd voor jezelf nemen. 

Read More

Aan elke nare gebeurtenis is iets moois te beleven

Ga eens na bij jezelf. Echte tegenslag. Zat er een lichtpuntje in? Is er ergens iets te ontdekken waarvan je zegt: Ja, daar zat een doorgang naar iets moois? Waarschijnlijk wel. Een scheiding, een ziekte, overlijden, het kan – ondanks alle pijn en verdriet – ondertussen ook een prachtige ervaring opleveren. Als je stil staat bij wat er gebeurt. Als je niet alleen verdwijnt in de pijn van de gebeurtenis en overmand wordt door verdriet, maar ook in staat bent om er af en toe van een afstand naar te kijken. Dan zie je hoe je kunt opknappen van de ruimte die een scheiding brengt. Hoe de relatie met je kinderen kan verbeteren als de spanning van je partnerrelatie verdwenen is. Hoe kwetsbaar en toegankelijk iemand kan worden als ie ziek is. Hoe overlijden mensen bij elkaar kan brengen als het verdriet er mag zijn. Hoe je met andere ogen naar je ouders kunt kijken als ze ziek worden of er niet meer zijn. Hoe problemen zichzelf op lijken te lossen in het zicht van de dood omdat alles ineens betrekkelijk wordt. Hoe sterk een kind blijkt te zijn dat terminaal ziek is en wat een kracht dat kind kan geven aan zijn omgeving. We kennen allemaal voorbeelden. Misschien is dat wel de kunst van het leven. Weten dat het nooit alleen maar donker is . En dan het licht, hoe weinig ook, kunnen ervaren. Dan kun je een mooi leven leiden, en een rijk mens zijn.

Read More

Durf je jezelf te zijn? (Video)

‘Was dit inspirerend? Ja! Heeft dit met management te maken? Ja! Is dit praktisch? Ja! Heel concreet.’ Korte sfeerimpressie van een avond spreken bij de Spirituele Management Tafel (SMT).

Reactie van Jos Rovers, partner in Het Eerste Huis, de organisatie achter de avond:  'Je hebt een mooie avond gebracht. Je vertelt wat iedereen al weet, maar je laat ons er opnieuw naar kijken. Met andere ogen. Met nieuwe ogen. Daardoor zagen we de dingen zoals we ze niet eerder zagen. Met meer diepte, meer glans, meer betekenis. Je doet dat met mooie verhalen, die boeien. Je laat veel van jezelf zien en dat geeft een speciale verbinding met de zaal; maakt het intiem, gezellig, leuk. En er is schoonheid; in de foto's de filmpjes, de muziek. Jij bent er een meester in om alle alledaagse dingen uit te lichten. Zoals je dat met je foto's doet, zo doe je dat met alles dat elke dag voorbij komt. En daardoor geef je betekenis aan de gewone dingen van het leven.'

De ondertiteling bij de reactie van een deelnemer: ‘Ik geloof wel dat de kracht ergens in me zit. Dat weet ik wel, maar ik weet niet zo goed hoe ik daar bij moet komen. En daar heeft vanavond wel bij geholpen.’

Read More

Niemand doet voor z’n plezier vervelend. Weet dat als iemand vervelend doet.

Uiteindelijk doet niemand voor z’n lol vervelend. Al kan het soms anders lijken. Ga maar na bij jezelf. Wanneer doe je vervelend? Als je niet lekker in je vel zit. Je niet op je gemak voelt. Gespannen, chagrijnig, boos bent. Je tekortgedaan voelt. Geen ruimte krijgt. Je niet gezien voelt. Niet tot je recht komt. Je niet erkend en gerespecteerd voelt. Redenen genoeg om je vervelend te voelen. En van de weeromstuit ook vervelend te gaan doen. Want het is maar een kleine stap van je vervelend voelen naar vervelend doen. Vaak gebeurt het ongemerkt. Je hebt niet eens in de gaten dat je vervelend doet. Laat staan hoe het komt. Ondertussen kan het wel lekker zijn om vervelend te doen. Terwijl je ook wel weet dat het niet echt bevredigend is. Weet dat als iemand vervelend doet. Dan zal er wel wat zijn. En vaak heeft dat niets met jou te maken. Je bent toevallig in de buurt van iemand die vervelend doet. Omdat je partner, ouder, kind, vriend, buur of collega bent. Dat is alles.

Read More

Verdoe je tijd niet aan het veranderen van anderen. Je gaat er niet over. En het lukt niet.

Heb jij zin om te veranderen? Waarschijnlijk niet. Heb je zin om te veranderen omdat een ander dat wil? Waarschijnlijk al helemaal niet. Veranderen doe je pas als het echt nodig is, als je een hele goeie reden hebt. Een reden die diep uit jezelf komt. Daar is urgentie voor nodig. Vastlopen in hoe je het gewend bent is een goeie reden. Of verlangen naar echt iets anders. Dat kan het begin van verandering zijn. Besteed je kostbare tijd en energie aan jezelf. En bemoei je ondertussen niet met een ander. Daar ga je je hoogstens machteloos en gefrustreerd door voelen. Want je gaat er niet over. Geniet van de kleine stapjes die je zelf elke dag kunt maken. Stapjes waar je van opknapt. En misschien dat een ander het oppikt. Er door aangestoken raakt, geïnspireerd zelfs. Maar doe het er niet om. Doe het voor jezelf. Uit liefde voor jezelf. Voor niemand anders dan jezelf. Egocentrisch? Nee hoor, als jij opknapt van een verandering waar het blijkbaar tijd voor is geef je de mensen om je heen vanzelf een kadootje. Een leukere jij – en daarvan wordt een ander blij.

Read More

Stop geen tijd in verloren zaken. En neem je verlies.

Weinig dingen zijn zo energieslurpend als bezig blijven met je verleden. Verleden waar je boos of verdrietig over bent. Terwijl je er niets meer aan kunt doen. Want het is al gebeurd. Het zuigt je leeg. Zonder dat je het in de gaten hebt. Want het lijkt of je er energie van krijgt. Elke keer als je het weer boven haalt voel je iets door je lijf gaan. Je kunt verslaafd raken aan het steeds weer naar boven halen. Het lijkt wel een ‘rush’, dat opgerakelde gevoel van boosheid of verdriet. Je omgeving zit er niet op te wachten. Die zijn na een tijdje wel klaar met je woede of weglachen, geklaag of stil verwijt. Wat kun je doen? Accepteren. Wat iets anders is dan berusten. Accepteren is erkennen dat iets gebeurd is. In zijn volle omvang tot je door laten dringen dat dit in jouw leven heeft plaats gevonden. Beseffen dat er niets meer aan te doen valt. Het is gebeurd. Pas na die erkenning is er ruimte voor iets nieuws. Dan kun je op nieuwe ideeën komen. Bijvoorbeeld hoe je met dit verlies kunt omgaan. Misschien ontdek je zelfs nog een lichtpuntje. Maar pas als je de tegenslag volledig hebt geaccepteerd.

Read More

Het gaat niet om liefde voelen. Het gaat om liefde zijn. Dan is liefde vrij.

Liefde voel je. Als je verliefd bent, van iemand houdt. Je wilt graag dat jouw liefde terugkomt – dat de ander ook ook op jou verliefd is, ook van jou houdt. Maar als de liefde niet beantwoord wordt kun je er doodongelukkig van worden – onbeantwoorde liefde is killing. Er is nog een liefde. Liefde die je voelt zonder dat een ander er direct bij betrokken is. Liefde voor het leven. Liefde diep van binnenuit. Liefde die niet afhankelijk is van de beantwoording ervan. Die liefde begint met liefde voor het leven, en liefde voor jezelf – het leven in jezelf. Liefde die jij belichaamt, liefde die jou bewoont. Die liefde is vrij. Die liefde hoeft niets, en die liefde verwacht niets. Die liefde claimt niet, en die liefde eist niet. Die liefde verplicht niet, die liefde laat vrij. Die liefde heeft genoeg aan zichzelf. En dan hoeft de liefde die je voor een ander voelt niet eens beantwoord te worden. Dan kun je voelen en zeggen: ‘Ik hou van jou!’. Gewoon omdat je dat zo voelt. Zonder dat je terug wilt horen: ‘Ik ook van jou.’ Hoewel dat natuurlijk wel fijn is. Maar niet noodzakelijk.

Read More

Geluk is leren accepteren dat dit jouw leven is. Ervaren hoe rijk je bent.

Dit is jouw leven. Jij kunt er iets van maken. Niemand anders. Laat tot je doordringen dat je ademt, vanzelf. Dat je leeft. Zet op een rij wat je allemaal hebt, waarover je kunt beschikken. Weet dat je kunt doen wat je wilt. Misschien doe je het niet, maar het zou kunnen. Zet dan op een rij wat je echt zou willen, maar waarvan je denkt dat het niet kan. Ga met dat lijstje naar iemand die je vertrouwt. Bijvoorbeeld een oud en wijs mens, of juist een fris en jong iemand. Leg het voor. Luister, en maak geen bezwaren. Kijk of er in jezelf ruimte ontstaat. Ruimte waarin je je vrijer voelt – om te doen wat goed voor je is. Misschien blijkt je leven  meer de moeite waard dan je dacht. Misschien is er meer ruimte en vrijheid dan je vermoedde. En misschien is het ook veel rijker dan je in de gaten had. Alleen al omdat er mensen zijn die je graag willen helpen. Als jij je er voor open stelt, vragen stelt en luistert.

Read More

Wat is het ergste wat je kan gebeuren? En, is het al gebeurd?

‘De mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest.’ Nog altijd even waar. We houden onszelf tegen omdat we bang zijn voor wat er zou kunnen gebeuren. Meestal heel irrationeel. En het maakt niet uit dat je dat weet. Want je bent er niet minder bang door. Wat dan nog kan helpen is overdrijven. Bedenk wat er in het ergste geval kan gebeuren. Helemaal over de top. Dan kun je er misschien om lachen. Want je voelt wel aan, dit gaat niet gebeuren. Zo erg kan het niet worden. Stel je daarna voor wat er ondertussen óók zou kunnen gebeuren. Wanneer wat je graag wilt wél zou lukken. Dan is er weer ruimte om te beseffen wat je kunt worden als je je minder zorgen maakt: gelukkiger.

Read More

Je kunt liefde zoeken. Je kunt ook een liefdevol mens zijn. Dan zoekt de liefde jou.

Liefde is een zegen. Tot je er achteraan gaat. Als liefde moet. Als je wilt dat een ander daarvoor zorgt. Als je er een ander voor nodig hebt. Een ander die van jou houdt. En andersom, jij een ander om van te houden. De ander als object van jouw liefde. Wat ook kan is je liefde ontkoppelen van een ander. Liefde zonder een ander. Dan blijft er over maar een over. Jijzelf. Liefde voor jezelf. Zo zijn de meesten van ons niet grootgebracht. Liefde voel je voor een ander. Sommigen zijn zelfs grootgebracht met de ander voorop: ‘Eerst aan een ander denken.’ Met als ongewild effect dat je jezelf vergeet. Met alle gevolgen van dien: niet goed voor jezelf kunnen zorgen, geen grenzen kunnen stellen, niet goed voor jezelf kunnen opkomen. De doorgang is liefde voor jezelf  voelen. Houden van jezelf. Makkelijker gezegd dan gedaan. Zeker als je het nooit geleerd hebt. Maar het kan wel. Het begint met jezelf onder ogen zien. Je blinde vlekken opsporen. Opruimen en schoonmaken. En dat is hard werken. Lange dagen, zware nachten. Maar de opbrengst is groot. Want je wordt er vanzelf een liefdevoller mens van. Een mens die geen liefde zoekt, die niet achter liefde aan zit, die niet naar liefde smacht. Iemand die genoeg heeft aan zichzelf. En je zult iets merken. Dan komt de liefde naar je toe. Kijk maar om je heen, je kent ze misschien wel. Liefdevolle mensen zijn aantrekkelijk, want ze hoeven niets. Ze hebben wat te geven, precies wat de wereld nodig heeft. Liefde.

Read More

Bedank iedereen die jou helpt. En je tot nu toe geholpen heeft.

 Ga in gedachten eens na wie je allemaal helpt. Als je zin hebt, maak er een lijst van. Bedank die mensen. Niet formeel, niet gewichtig, maar als je hen toevallig ziet en spreekt. Mensen die je niet meer ziet of spreekt kun je een keer bellen of mailen. Gewoon om hen te laten weten dat jij weet dat zij je geholpen hebben. Dat doet hen goed, en jou ook. En als je twijfelt, bedenk hoe het zou zijn als jij zou horen: ‘Bedankt, je hebt me geholpen!’ Geef dat ook aan een ander. En voel hoe goed het je zelf doet.

Read More

Boze gedachten maken je geen leuker mens. Integendeel.

Boze mensen, wat moet je ermee. Maar de wereld loopt er vol mee. En zelf draag je ook je steentje bij aan de collectieve boosheid. Het begint vaak met je niet gezien of gehoord voelen. Of je niet vertrouwd voelen, niet serieus genomen, niet erkend. Begrijpelijk dat je daar boos over bent. Maar boze gedachten gaan niets oplossen. Integendeel. Ze kunnen je probleem nog vergroten. Want de mensen om je heen ‘lezen’ je boze gedachten. Ze weten misschien nog wel beter dan jij dat je boos bent. Waardoor ze je misschien niet willen horen of zien. Of je niet vertrouwen, niet serieus nemen of niet erkennen. Wat bij jou weer oproept: ‘Zie je wel!’ Dan zit je in een cirkel waar je nauwelijks meer uitkomt. Tot je begrijpt wat je zelf oproept en creëert: je boze gedachten worden self fulfilling prophecies. En ze roepen bij anderen ook boze gedachten op. Dan is het eind zoek. Je kunt eruit komen. Door je bewust te worden van je boze gedachten. En je af te vragen: Wil ik zo boos zijn? Wil ik deze gedachten wel hebben? 

Read More

Wie van zichzelf houdt heeft met niemand gedoe.

Van jezelf houden. Wat is dat eigenlijk? Kan dat wel? Houden doe je toch van een ander? Er is toch iets of iemand nodig waarvan je houdt? Daar zit de doorgang. Jezelf kunnen ervaren als iets anders dan jij. Jij die dit nu leest bijvoorbeeld. Wat helpt is van jezelf twee woorden maken. Je zelf. Jouw zelf. Het zelf van jou. Dan heb je een zelf. Dat zelf is wat anders is dan jij. Je kunt dat zelf ervaren als je kern. Dat zelf is degene die jij, diep van binnen, in wezen bent. Dan kun jij je verhouden tot dat zelf. Je kunt het ook een hoofdletter geven, je Zelf. Dat maakt het je makkelijker om te onderscheiden tussen je dagelijkse ik en je grotere zelf. Jij en je Zelf. Die twee kunnen van elkaar houden. Jij kunt houden van wie je diep van binnen, in wezen bent – degene die jij belichaamt. En je weet hoe groot je in wezen bent, en je vermoedt waartoe je op je best in staat bent. Andersom kan jouw wezen houden van degene die het bewoont en bezielt – jouw dagelijkse ik. Dan heb je een relatie met jezelf. Beter, dan heb jij een relatie met je Zelf. En jouw Zelf heeft een relatie met jou. Dan kun je zomaar horen: ‘Dag lieverd, ik hou van jou!’ ‘Wie zegt dat nou?’ vraag je je eerst nog af. Tot je begrijpt, dat ben ik zelf! Dat is mijn Zelf dat ik daar hoor. Mijn Zelf houdt van mij, en ik houd van mijn Zelf. Een mooi stel. En je krijgt een kadootje. Het gedoe met anderen wordt met de dag minder. Want je hebt geen anderen meer nodig om te horen: ‘Ik hou van jou’. En van de weeromstuit ga je merken dat anderen van jou houden. Want iemand die van zichzelf houdt is om van te houden. Want als je van jezelf houdt houd je vanzelf van anderen. Sterker nog, aan de liefde die jij ontvangt kun je afmeten hoeveel liefde je geeft aan jezelf, en – vanzelf –aan anderen. ‘And in the end, the love you take, is equal to the love you make.’ The Beatles zongen het al. 

Read More

Spijt krijg je vooral van wat je niet gedaan hebt

Ga eens na waar je spijt van hebt. En onderscheid het van schaamte en schuld. Schaamte is je schuldig voelen als je iets fout gedaan hebt. Spijt kun je ook voelen als je iets niet gedaan hebt. Iets waarvan je later zegt: ‘Had ik dat toen toch maar gedaan’. Of: ‘Was ik daar toch maar op ingegaan.’ Een uitnodiging. Een bezoekje. Een begrafenis. Een etentje. Een lift. Vaak doen we iets niet omdat we het te druk hebben. Of denken te hebben. Terwijl we het eigenlijk niet durven. Achteraf realiseren we ons wat we gemist hebben. Wat kan helpen is er even bij stil te staan. Het voor je te zien. Je afvragen wat je zou doen als je nu alle tijd van de wereld had. Of nergens bang voor was. Voelen hoe het zou zijn om wel te gaan, het toch te doen. Dan weer terug naar de waan van de dag. Misschien ontdek je ineens een mogelijkheid om wel te gaan, om het toch te doen. Je krijgt er geen spijt van. 

Read More