Betaalde liefde

(foto: MeRy / www.mery.nl)

Gesproken column - Reuring! Café, 21 oktober 2009

We overvragen de overheid. De overheid moet ervoor zorgen... dat onze kinderen op school meer leren, dat ze minder dik worden, dat ze meer buitenspelen, dat ze beter worden opgevoed. En dat er in het algemeen minder kinderen worden doodgeslagen (elke week een) en o ja, dat meer vrouwen langer werken en op hogere posities belanden.

Maar wat ben ik blij dat meestal een van ons tweeën, en dat is meestal mijn vrouw, thuis is als onze kinderen van school komen - hen ziet, hen in de gaten heeft. Want de enigen die echt kunnen opvoeden zijn ouders. Al het andere is surrogaat.

Opvoeden is geen aktiviteit, het is aanwezigheid, het is er zijn. (Heeft mijn vrouw me net uitgelegd. Heel frustrerend trouwens, dat aanwezig zijn, want je ‘doet’ niets.) Opvoeden is onvoorwaardelijk. Het is hard werken maar het is geen baan. En iedereen die betaald krijgt is er uiteindelijk voorwaardelijk. Die is er voor zijn werk, hoe betrokken ook. Per saldo is het betaalde liefde.

Maar ondertussen hebben de meeste ouders geen idee wat opvoeden inhoudt – ik ook niet. Je kunt er niet voor doorleren. Er zijn geen diploma’s voor. (Godzijdank, anders ging de overheid dat ook nog regelen.) Als ouder heb je ervaringen met je eigen opvoeding, positief en negatief. Je kunt daar voornemens aan ontlenen. Maar het grootste deel van opvoeden doe je toch onbewust. En dan begint het probleem. Waar we graag een maatschappelijk probleem van maken. En naar de overheid kijken. Maar het is een persoonlijk probleem.

(‘Waarom beginnen Marokkaanse kinderen gelijk te slaan?’ vroeg een van onze kinderen. Het enige wat ik kon zeggen was: ‘Ze zullen wel niet anders leren.’ Of zoals Bill Cosby een keer zei: ‘Hurt people hurt people.’)

Opvoeden begint bij je eigen opvoeding. Hoe ben je zelf grootgebracht? Wat wil je daarvan overnemen? ‘Alles wat je zelf oplost geef je niet door aan je kinderen,’ maakte een wijze therapeut mij ooit duidelijk. En daar kan de overheid niets aan doen.

Ik geloof in mensen. In hun eigen kracht. Mensen die zichzelf helpen, en anderen helpen. In die volgorde. Thuis, om hen heen. In hun familie, bij vrienden. In de straat en op school.

Zorg en liefde kun je niet uitbesteden. Je kunt het wel ontwikkelen, met hulp van anderen. Vaak pas na de nodige ellende. Het kan groeien. Het begint met liefde voor jezelf. Dan komt die ander. Dat wens ik alle tienermoeders en importbruiden toe. Alle vaders en moeders. En vooral onze kinderen.

Read More

Hoe durf je?!

Doorzettingsmacht. Prachtig woord. Geleerd bij Gewoon Doén | Casusadoptie*. Het staat niet in de Van Dale. Nieuw woord dus. Wat zou er staan als Gewoon doén gewoon wordt?

door·zet·tings·macht de; v(m) -en 1. sterkte, kracht om te volharden 2. persoon of zaak die macht heeft en (ondanks bezwaren) iets laat doorgaan.

Zoiets? Doorzetten op basis van kracht of macht. Macht als functionaris, kracht als mens. Maar voorlopig dichten we doorzettingsmacht vooral toe aan schaal 15 en hoger. Want een sponsor van een casus is een baas, liefst een belangrijke baas.

Maar wat dacht je ervan om zelf baas te worden? Zonder de macht, het gedoe en de volle tassen. Wel met heel veel kracht. Een Echte Baas dus. Een die van volhouden weet. Die niet bang is. Tenminste, zo lijkt het. Natuurlijk ben je wel bang. Maar je voelt je angst, en je doet het toch. Doodeng, maar je durft het.

Durven dus. Waarom is durven zo bijzonder? Hierom: ‘Hoe durf je?!’ Hoe vaak heb je dat niet gehoord? En wat was de blijvende indruk daarvan? Durven is niet goed! Papa of mama – of de meester of de juf, of welke boven je gestelde dan ook - zou wel eens boos op je kunnen worden! Durven leer je al heel vroeg af. Om het vervolgens weer te willen leren. Tenminste, als je later iets voor elkaar wilt krijgen, wanneer je groot geworden bent.

Verwondering helpt. Want je bent nu volwassen. Waar ben je in hemelsnaam bang voor? Je bent bang voor je vader en je moeder! Maar wat kan je gebeuren? Word je ontslagen, als ambtenaar, in Nederland? En dan gooien ze je eruit! Word je dan ook je huis uitgezet? Het grootste risco is dat je bijzonder succesvol wordt omdat je zoveel voor elkaar krijgt. Dankzij jouw hoogstpersoonlijke doorzettingskracht. Leuke nieuwe competentie? Liever niet. Gewoon doén.


*) Column voor Gewoon Doén, rijksbrede casusadoptie - een project van Vernieuwing Rijksdienst (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Konikrijksrelaties).

Read More

Waer werd oprechter trouw..?

Kun je trouw zijn aan je werk zoals je trouw bent aan je man of vrouw? Niet opgeven als het tegenzit? Doorgaan in het vertrouwen dat het op een dag weer goed komt, of zelfs beter wordt? Niet naar een ander als je je zin niet krijgt of ontevreden bent? Misschien heeft het met leeftijd en levensfase te maken. Net als in je liefdesleven kom je in je werk verder door van alles uit te proberen. Door niet trouw te zijn ontdek je wat je wilt en waar je van houdt. Daarom ben ik blij dat ik niet met mijn eerste vriendinnetje getrouwd ben. En niet meer het werk doe waarvoor ik ooit ben opgeleid.

Je kunt ook zo trouw zijn dat je jezelf uit het oog verliest. Jezelf en je talent tekort doen en zo jezelf kwijt raken. In een huwelijk raken mannen dan aan de drank en vrouwen verslaafd aan shoppen. Maar dan gaat het niet meer over trouw. Dat is gebrek aan moed om te doen wat je wilt. Jezelf uitspreken en consequenties trekken. Op dat soort laffe trouw zit een organisatie niet te wachten. Je wilt oprechte trouw. Net als in een liefdesrelatie. Zoals Joost van den Vondel al dichtte. ‘Waer werd oprechter trouw / Dan tusschen man en vrouw / Ter weereld oit gevonden?’

Maar wat heet oprecht? En zijn organisaties wel oprecht? Organisaties willen graag dat je trouw bent. Ze willen trouwe aandeelhouders, trouwe klanten en trouwe medewerkers. Maar de trouw die organisaties zo hogelijk zeggen te waarderen heeft ook iets opportunistisch. Een medewerker wordt gewaardeerd. Letterlijk. Iemand heeft waarde voor een organisatie. Die waarde drukt zich uit in salaris, bonussen, opleidingen. Als organisatie investeer je in iemand en die investering wil je eruit halen. Die wil je binnenhouden. Want vertrek is verlies, een desinvestering.

Vergelijk een liefdesrelatie, je hebt zoveel tijd en energie in elkaar gestoken, dat wil je niet weggooien. Je klampt je aan elkaar vast. Langzaam maar zeker voel je je tot elkaar veroordeeld. Een leven lang wordt levenslang. Je weet je niet meer wat je het liefste zou willen. In een organisatie is het niet anders. Je voelt je gebonden door wat je ooit boeide. Binnengehouden. Je loopt vast en je wordt een last – voor jezelf en je omgeving. Te lang bij elkaar gebleven. Opgesloten in een gouden kooi. Met elkaar opgescheept. Elkaar de schuld gevend. Alleen met veel pijn kan de relatie dan nog worden verbroken.

Dan blijkt dat je allebei opportunistisch bent geweest. Was je echt blij met elkaar? Was je als organisatie echt blij met iemands bijdrage? Of waren er onuitgesproken twijfels? Kwam het gewoon goed uit? En als medewerker, was je blij met wat je bijdroeg? Was dit echt wat je wilde? Vervulde dit werkelijk? En dan kom je erachter: ik ben niet eerlijk geweest. Noch naar mezelf, noch naar de ander. Zo is trouw zijn uiteindelijk een kwestie van bewustzijn. Een state of mind. Een permanent aanwezig besef van je eigen drijfveren. Waarom doe ik dit eigenlijk? Word ik hier blij van? Vervuld mij dit? En dat gaat wel even verder dan: Word ik hier beter van? Want die vraag beperkt zich tot materie – tot GSM: Geld, Status & Macht. Lees Het drama Ahold, lees De Prooi.

Oprechte trouw betekent om te beginnen volkomen trouw zijn aan jezelf. Trouw aan je eigen waarden. Wat die waarden ook mogen zijn. Als ze jou maar duidelijk zijn. En als je die waarden maar duidelijk maakt aan je omgeving. Dan hoeft niemand zich voor de gek gehouden te voelen. Dan kun je kiezen voor de omgeving waar je het meest tot je recht komt. Waar jouw waarden sporen met de waarden van degenen om je heen. Dan ben je vanzelf trouw aan de ander, aan de organisatie. Want je bent trouw aan hetzelfde. Je deelt dezelfde waarden. En alleen op gedeelde waarden kun je een organisatie bouwen.

Wanneer je weet wat je waarden zijn kun je ook doen wat je wilt. Doe Wat Je Wilt! En mocht je bang zijn dat je dan ontspoort kun je daar nog iets aan toevoegen. Doe wat kerkvader Augustinus – nadat hij ongeveer alles gedaan had wat God verboden had en erachter was gekomen dat hij daar niet gelukkig van werd – aanraadde: Ama et fac quod vis – Love, and do what you will. Liefde als veiligheidssluiting. Eerst in de dop knijpen anders krijg je de flacon niet open. Dat lukt alleen als je je ervan bewust bent. Truc special: stel jezelf bij alles wat je doet de vraag: ‘Is dit liefdevol?’

Met de vraag ‘Is dit liefdevol?’ ontstijg je ook het troosteloze trouw zijn. Trouw zijn omdat het zo hoort. Het kan liefdeloos zijn om te blijven en juist liefdevol om te gaan. In je liefdesleven en in je werkende leven. Trouw ben je aan iets dat je werkelijk past. Dan ben je trouw aan jezelf, uit liefde voor jezelf. Dat maakt je ook betrouwbaar. Mensen weten wat ze aan je hebben. Zo horen trouw en liefde bij elkaar. Door je bewust te zijn van wat je werkelijk wilt en daarnaar te handelen. ‘Waer werd oprechter trouw..?’ Bij jezelf, diep van binnen.

(Verschenen in Tijdschrift voor Management Development, najaar 2009)

Read More