Met een van mijn kinderen eet ik wel eens steak
tartare. Rauw rundvlees, met een rauw ei. Vinden we heerlijk. Biologisch – maar
het blijft een gemalen dood beest op je bord. Bij onze ‘Raw!’-selfies op
Facebook wordt ‘Eng!’ en ‘Brrr...’ geroepen. Dan hebben we het erover of zijn
kinderen ook nog vlees zullen eten. Eigenlijk kan ik me niet voorstellen dat
wij over honderd jaar nog dieren eten. Dat is dan zo ‘Dat dóe je toch niet!’.
Dat heet beschaving.
We zijn beschaafder dan in het stenen tijdperk.
Dat komt omdat we steeds gevoeliger worden. Iemand denkt: ‘Dat kán toch niet?!’
en praat daarover met een ander. Als er genoeg mensen zijn die dat ook echt zo
vinden, kan de stemming ‘zomaar’ omslaan. Omdat er een kritische massa is
bereikt. Een magisch verschijnsel. Een onzichtbare hand die een systeem laat
omslaan. Zo ging het met vrouwenemancipatie, gelijkberechtiging van homo’s en
kiezen voor een vrijwillig levenseinde.
En op een dag kiezen we niet alleen onze burgemeester, maar ook onze
premier en de aanvoerder van de Europese Unie. Zoals er op een dag ook een
wereldwijd Schengen zal zijn. Als genoeg mensen het echt willen. Want een
minderheid krijgt uiteindelijk altijd gelijk – als het een vooruitstrevende
minderheid is. Vroeg of laat ‘verwandelt’ die minderheid in een meerderheid.
Hoe dan ook.
Aan die stappen in onze beschaving – die
terugkijkend volstrekt logisch zijn – gaat heel wat strijd vooraf. Dat komt
omdat er twee soorten mensen zijn: vooruitstrevend en tegenstribbelend. De
tegenstribbelaars houden het graag bij het oude en vertrouwde omdat ze in alle
oprechtheid denken dat het hen zekerheid en veiligheid biedt. Ze krijgen de
zenuwen van de persoonlijke vrijheid die de vooruitstrevenden ‘vooruitgang’
noemen. Terwijl die de hang naar traditie en respect voor het verleden ervaren
als een sentimentele illusie van vertrouwdheid en geborgenheid. Met als extra
tragiek voor de tegenstribbelaars dat ze uiteindelijk aan het kortste eind
trekken. Want vooruitgang is nu eenmaal niet te stuiten. Daarom is het protest
van de Russisch Orthodoxe Kerk tegen het Eurovisie Songfestival-optreden van
Conchita Wurst zo hilarisch. Mannen met baarden in jurken die opgewonden raken
van een man met een baard in een jurk. It’s all in your mind.
Niet lang geleden waren de doodstraf,
kinderarbeid en slavernij hier volstrekt normaal. Tot iemand er een vraag over
stelde. Wil je weten hoe het verder gaat? Luister naar kinderen. Want kinderen
zijn goed in onbetamelijke vragen stellen: ‘Waarom eten we dieren?’ en ‘Waarom
mag je niet wonen waar je wilt?’. Zij wijzen onbevangen de weg naar meer
beschaving: ‘Waarom moet ik dingen leren die me niets interesseren?’ en ‘Waarom
maken we mensen dood die we niet kennen?’. Zo zijn algemeen kiesrecht en onderwijs
voor iedereen ook ‘normaal’ geworden. Omdat iemand dringend de ‘Waarom?’-vraag
stelde. Diegene is per definitie in de minderheid. Maar als het een
vooruitstrevende vraag is die vaak genoeg gesteld wordt, ontstaat er ‘vanzelf’
een meerderheid. Wonderlijk toch?
Verschenen in juni 2014 in magazine IDEE, het politiek-wetenschappelijke tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van D66.
0 reacties:
Een reactie posten