De minderheid krijgt altijd gelijk

Met een van mijn kinderen eet ik wel eens steak tartare. Rauw rundvlees, met een rauw ei. Vinden we heerlijk. Biologisch – maar het blijft een gemalen dood beest op je bord. Bij onze ‘Raw!’-selfies op Facebook wordt ‘Eng!’ en ‘Brrr...’ geroepen. Dan hebben we het erover of zijn kinderen ook nog vlees zullen eten. Eigenlijk kan ik me niet voorstellen dat wij over honderd jaar nog dieren eten. Dat is dan zo ‘Dat dóe je toch niet!’. Dat heet beschaving.

We zijn beschaafder dan in het stenen tijdperk. Dat komt omdat we steeds gevoeliger worden. Iemand denkt: ‘Dat kán toch niet?!’ en praat daarover met een ander. Als er genoeg mensen zijn die dat ook echt zo vinden, kan de stemming ‘zomaar’ omslaan. Omdat er een kritische massa is bereikt. Een magisch verschijnsel. Een onzichtbare hand die een systeem laat omslaan. Zo ging het met vrouwenemancipatie, gelijkberechtiging van homo’s en kiezen voor een vrijwillig levenseinde.  En op een dag kiezen we niet alleen onze burgemeester, maar ook onze premier en de aanvoerder van de Europese Unie. Zoals er op een dag ook een wereldwijd Schengen zal zijn. Als genoeg mensen het echt willen. Want een minderheid krijgt uiteindelijk altijd gelijk – als het een vooruitstrevende minderheid is. Vroeg of laat ‘verwandelt’ die minderheid in een meerderheid. Hoe dan ook.

Aan die stappen in onze beschaving – die terugkijkend volstrekt logisch zijn – gaat heel wat strijd vooraf. Dat komt omdat er twee soorten mensen zijn: vooruitstrevend en tegenstribbelend. De tegenstribbelaars houden het graag bij het oude en vertrouwde omdat ze in alle oprechtheid denken dat het hen zekerheid en veiligheid biedt. Ze krijgen de zenuwen van de persoonlijke vrijheid die de vooruitstrevenden ‘vooruitgang’ noemen. Terwijl die de hang naar traditie en respect voor het verleden ervaren als een sentimentele illusie van vertrouwdheid en geborgenheid. Met als extra tragiek voor de tegenstribbelaars dat ze uiteindelijk aan het kortste eind trekken. Want vooruitgang is nu eenmaal niet te stuiten. Daarom is het protest van de Russisch Orthodoxe Kerk tegen het Eurovisie Songfestival-optreden van Conchita Wurst zo hilarisch. Mannen met baarden in jurken die opgewonden raken van een man met een baard in een jurk. It’s all in your mind.

Niet lang geleden waren de doodstraf, kinderarbeid en slavernij hier volstrekt normaal. Tot iemand er een vraag over stelde. Wil je weten hoe het verder gaat? Luister naar kinderen. Want kinderen zijn goed in onbetamelijke vragen stellen: ‘Waarom eten we dieren?’ en ‘Waarom mag je niet wonen waar je wilt?’. Zij wijzen onbevangen de weg naar meer beschaving: ‘Waarom moet ik dingen leren die me niets interesseren?’ en ‘Waarom maken we mensen dood die we niet kennen?’. Zo zijn algemeen kiesrecht en onderwijs voor iedereen ook ‘normaal’ geworden. Omdat iemand dringend de ‘Waarom?’-vraag stelde. Diegene is per definitie in de minderheid. Maar als het een vooruitstrevende vraag is die vaak genoeg gesteld wordt, ontstaat er ‘vanzelf’ een meerderheid. Wonderlijk toch?

Verschenen in juni 2014 in magazine IDEE, het politiek-wetenschappelijke tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van D66.

Read More

Jij bent verantwoordelijk voor je eigen leven. Wie anders?

Ik ben de enige die verantwoordelijkheid kan dragen voor mijn leven. En daar zit ik niet op te wachten. Ik zie er tegenop. Ik verlang terug naar een tijd dat anderen voor me zorgden. Maar dat is echt voorbij. Daar kan ik naar verlangen, maar dat maakt het alleen maar lastiger om te gaan staan voor mezelf en leiding te nemen over mijn eigen leven.

Als je geen verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven kan er van alles gebeuren waar je niet op zit te wachten. Een ander neemt het over. Je partner, je leidinggevende, een opdrachtgever. Dat kan een tijdje best lekker zijn. Het scheelt je tijd en energie. Iemand anders bedenkt en zegt wat er moet gebeuren en hoe dat gaat. Tot je je begint te ergeren. Of je begint te vervelen. Of je tekort gedaan voelt. Of je niet serieus genomen voelt. En dan heeft die ander het gedaan. Die speelt de baas, of ziet jou niet staan, of houdt geen rekening met je, of heeft geen respect voor je. Vind jij. Maar het enige wat die ander doet is de ruimte vullen die jij open laat.

Daarom hou ik op om me druk te maken over die ander. Het helpt me niet. Wat ik kan doen is mijn eigen ruimte innemen. Dan is er vanzelf minder ruimte voor die ander. En kom ik met die ander in een andere verhouding. Het kan even duren, want het systeem moet zich aanpassen, en het kan heel wat verwarring opleveren. Die ander kan zelfs zeggen dat ie zo niet verder wil. Maar uiteindelijk kom ik zelf in een nieuwe balans – waarin ik sta voor mijn eigen leven.

Read More

Niets doen is de belangrijkste bron van creativiteit. Uit pure verveling ontstaan de mooiste dingen.

Creativiteit heeft ruimte nodig. En ruimte kost tijd. Ik heb de neiging om mijn tijd vol te proppen. En dan heb ik geen ruimte meer voor 'niets'. Vaak uit angst voor verveling. Terwijl verveling juist een bron van creativiteit is.

Kijk eens naar kinderen, die hebben nog een ander – of zelfs geen – besef van tijd. Bij hen stroomt de creativiteit nog. Zij kunnen op de gekste gedachten komen – in de leegte waarin ze verkeren, dat 'niets' waarin tijd nog geen druk creëert.

Juist als ik niets doe, krijg ik de mooiste inzichten en de beste ideeën. Mijn leukste foto’s maak ik als ik doelloos rond loop. Loop te dromen – rondhang en nergens op uit ben. Dan vallen me dingen op die ik anders niet zou zien.

 Ik ga die ruimte maar eens organiseren. Het gaat zich vast een keer uitbetalen. En waarschijnlijk anders dan ik denk. Want zo werkt het nu eenmaal met creativiteit. En daarop vertrouwen. Dat is nog het lastigste.

Read More

Vertel anderen wat hen bijzonder maakt. Word je zelf blij van.

Laatst nam ik ergens afscheid, na jaren van intensief en ook ingewikkeld samenwerken. Jaren van veel plezier en minstens evenveel gedoe. Ik twijfelde tussen deze mensen vaak aan mezelf en aan mijn kwaliteiten. Vroeg me vaak af of ik wel goed genoeg was voor dit werk. Allemaal onzekerheid. Nodeloos.

Nu namen ze de tijd om me uit te luiden. Ik viel van mijn stoel van verbazing over hun complimenten. Ze waren oprecht – ik zag vochtige ogen en hoorde een snik in stemmen. Dat ze zo blij met me waren heb ik nooit geweten. En ik had het graag eerder geweten. Ver voor mijn afscheid.

Anderen kunnen vaak beter vertellen wat jou bijzonder maakt dan dat je dat zelf kunt. Zij hebben niet de twijfels die jij wel over jezelf hebt. Zij stellen ook niet de eisen aan jou die jij wel aan jezelf stelt. Je hoeft niet te wachten op een afscheid. Je kunt er nu naar vragen. Laat je verrassen door hun kijk op jou.

Schrijf het op. Want je vergeet het weer zo: complimenten zijn lastig om te horen, en om op te slaan. Lees ze regelmatig even door. Laat tot je doordringen wat je goed doet. Hardop uitspreken versterkt trouwens het effect. Zo werk je aan je eigenwaarde. Jouw waarde in dit leven. Voor jezelf,  en voor anderen.

En vertel andere mensen ook wat hen bijzonder maakt. Ongevraagd. Het leukste kado dat je iemand kunt geven. Oprechte waardering van iemands kwaliteiten. Vooral als iemand daar zelf van denkt dat het normaal is. En je wordt er zelf blij van. Kadootje aan jezelf.

En vertel andere mensen ook wat hen bijzonder maakt. Ongevraagd. Het leukste kado dat je iemand kunt geven. Oprechte waardering van iemands kwaliteiten. Vooral als iemand daar zelf van denkt dat het normaal is. En je wordt er zelf blij van. Kadootje aan jezelf.

Read More