Disruptive is een term uit de economie. Volledig luidt het begrip disruptive innovation. Het staat, eenvoudig gezegd, voor het op zijn kop zetten van markten. Het begrip bestaat net twintig jaar, maar het verschijnsel bestaat sinds mensenheugenis. Het gaat om verandering die dichtbij komt, die je dwingt om positie te kiezen.
Een bekend voorbeeld is Wikipedia, het vrijwilligersproject dat de papieren encyclopedie overbodig maakte. Of Uber en AirB&B. Ze vergroten de markten van vervoer en overnachting. Ze democratiseren die markten ook. Veel meer mensen doen mee. Meer aanbieders, meer afnemers.
Ook in de politiek. De AfD is in Duitsland aan het winnen omdat er mensen op stemmen die eerder niet kwamen opdagen. Je kunt gruwen van hun populistische (en misschien zelf ondemocratische) opvattingen, maar ze bevorderen op hun manier wel de democratie: er komen meer mensen op de been.
Zo heeft Barack Obama ook tweemaal de verkiezingen gewonnen. Hij trok nieuwe stemmers, met name jongeren, zwarten, latino’s, vrouwen – die niet in die getale de deur uitgingen voor Hillary Clinton. Wie nieuwe kiezers mobiliseert – vaak door hoop op iets beters te belichamen – verstoort de bestaande verhoudingen.
En je kunt het ook toepassen op de stormachtige opkomst van het Christendom, tweeduizend jaar geleden. Jezus Christus zette de boel in Jeruzalem behoorlijk op zijn kop. Hij mobiliseerde (met de hoop die hij belichaamde) velen – met name mensen die zich weinig gehoord wisten (armen en zieken) en buitengesloten voelden (hoeren en tollenaars).
In je persoonlijke leven kan het ook gebeuren, een verstoring van de orde. Je zit er niet op te wachten. Maar het gebeurt wel, en meestal overkomt het je. Je verzet je, want je wilt het niet. Onrust, ongemak, ongeluk. Vaak gaat het om verlies.
En waar je in de loop van je leven achter kunt komen is dat – terugkijkend – het aanvankelijke verlies de aanloop was, en de doorgang bleek te zijn naar een volgende stap in je leven. Je werd op jezelf terug geworpen, en daar diep in jezelf vond je ook de oplossing.
