Steeds gekker, straks komt er een verbod op neuspeuteren

De staat bemoeit zich steeds meer met ons dagelijks leven. Onder invloed van de moraalridders mag binnenkort niemand meer van zijn eigen fouten leren. Zaterdag 29 december j.l. in de bijlage 'de Verdieping' van dagblad Trouw. Geniet, nu het nog kan!

De verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker en heel ongemerkt in een bemoeistaat. Een staat waarin niets meer mis mag gaan. Waarin iedereen beschermd wordt, tegen een ander en vooral tegen zichzelf. Omdat een steeds grotere meerderheid dat wil. Een staat waarin niets meer fout mag gaan. Waarin je niets meer leert omdat je geen fouten meer kunt maken. Domme dingen doen is binnenkort uitgesloten. Waarin langzamerhand alles verboden raakt wat onaangepast of ongezond is - wat volgens steeds meer mensen hetzelfde is.

De burgers nemen het over, dit is de nieuwe burgerlijkheid. Die burgers hebben het beste met zichzelf en anderen voor. Ze doen het waarschijnlijk met de beste bedoelingen. Het komt vast voort uit oprechte bezorgdheid. Alleen heb ik er nooit om gevraagd. Ik heb er ook geen enkele behoefte aan. Ik bepaal liever zelf wat goed voor me is. Daar heb ik echt geen politiek, overheid en staat voor nodig. Ik wil graag mijn eigen leven kunnen leiden. In de dubbele betekenis: mijn eigen gang kunnen gaan en mezelf leiding geven. Daar heb ik niemand anders voor nodig. En zeker niet de overheid. Ik heb het recht om domme dingen te doen. Want dat is het enige waar ik echt iets van leer. En ik geloof dat ik niet de enige ben. Mensen leren van vallen en opstaan. Vanaf dag één. En dan kun je maar beter ouders hebben die je niet overal voor proberen te behoeden. En het omgekeerde is nu gaande.

Want wat staat al op de rol? Niet meer roken in de horeca. Paddo’s illegaal. Kraken verboden. Steeds verzint een welwillende burger in de Kamer of op een departement weer iets nieuws. Er vindt een incident plaats en de reactie is: ‘Zo gaat het niet langer!’ Een megareclamebord met een mevrouw in haar ondergoed. Een Frans meisje springt van een brug. Krakers zetten een val. Een puber drinkt zich in een coma. Een aanleiding om iets aan te pakken waar veel mensen zich allang aan ergeren, of erger nog, bang voor zijn. 'Zo gaat het niet langer!' 'Er gaan nog doden vallen!' Mensen moeten tegen zichzelf en elkaar beschermd worden, en daar gaat de overheid voor zorgen!

Het wachten is op een verbod van heftige computerspellen waarin je al je agressie kunt uitleven (Helemaal het verkeerde voorbeeld, brengt je maar op verkeerde ideeën). Niet meer dan tien procent blote huid op posters in bushokjes (Kunnen kinderen niet tegen). Een verplichte fietshelm voor elke fietser (Laatst is er nog een minister gevallen). Kleuters die vieze spelletjes doen direct melden bij jeugdzorg (Je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn!). Een rookverbod binnenshuis (Natuurlijk, voorlopig alleen als je kinderen hebt). En dan in het park natuurlijk ook een rookverbod (Vogeltjes roken ook mee!). In het bos plassen mag ook niet meer (Heel zuur, kunnen bomen niet tegen!). Tatoes en piercings, daar moet ook maar eens iets aan gebeuren (Zo intimiderend, zo eng!). Met als sluitstuk een verbod op neuspeuteren in de auto (Vies! Gevaarlijk! Niet handsfree! Zo onsmakelijk voor je medeweggebruikers!). Dan is alles onder controle, dan kan er niets meer fout gaan.

We zijn hard op weg naar een dodelijke combinatie van diepe burgerlijkheid en totale controle. De jaren ’50 en '1984' ineen. De gordijnen dicht en voor het donker thuis. Goedbedoelende christenen, Vinex moraalridders en emanciperende moslims vinden elkaar in nieuw burgermansfatsoen. Voor hen leefbaar, want het spoort met hun waarden. Maar het maakt anderen onvrij en het land juist minder leefbaar. Daar hebben ze geen idee van, verblind als ze zijn door hun zendingsdrang en hun beste bedoelingen. Het is bovendien de dood in de pot. Dit is nog eens het land op slot! Maar misschien heeft het ook z’n aantrekkelijke kanten. Kun je eindelijk lekker weer eens iets doen dat verboden is! Net als vroeger. Omdat het niet meer mag. Want zoals mijn kinderen zeggen: Als het niet mag is het juist leuk om te doen!

Read More

Vervelia's en de liefde

(Maandag 19 november 2007 in het Financieele Dagblad)

"Het beeld dat Paul Schnabel onlangs in zijn column 'Hatemail' schetste van boze Nederlandse mannen herken ik. Als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau in Den Haag schreef hij eind oktober in deze krant ondermeer: 'Nauwelijks hadden we op het journaal verteld dat Nederlanders in het algemeen heel gelukkig zijn in hun persoonlijk leven, of de hatemail stroomde weer binnen'.
Als management trainer kom ik ze tegen. Ik noem ze 'Vervelia's'. Ze stralen onmacht en teleurstelling uit. Ze zijn kampioen zichzelf voor de gek houden. Het ligt allemaal aan een ander.
'Hullie' ligt hen in de mond bestorven. Ze hebben geen idee hoe ze leiding kunnen geven aan hun eigen leven. Ze weten dat ze weinig bijdragen en zijn doodsbang voor verantwoordelijkheid. Oprechte aandacht is meestal het enige dat dan werkt.
Soms ontdekken ze groter te zijn en meer te kunnen dan ze dachten, en hen vroeger verteld is. Dan kunnen ze ophouden met zich groot houden en een grote mond te hebben.
Misschien hebben ze nooit de aandacht en de liefde gekregen die we allemaal nodig hebben. Dat gaat zo van generatie op generatie. In Amsterdam-West, en evengoed in het Gooi. Tot iemand zegt: 'Ik wil het anders'.
Maar nu? Anders opvoeden? Veel te beperkt. Anders grootbrengen! Heel liefdevol. Maar dat kun je niet regelen. Wat dan rest is het onderwijs. Veel aandacht en vooral heel veel liefde. Dan lopen we aan tegen de grenzen van de politiek. Want hoe maak je voor liefde budget vrij."

Tot zover mijn ingezonden stuk in het FD. Omdat ik zelf een ontzettende Vervelia kan zijn durf ik dit te schrijven. Tegelijkertijd met enige schroom. Want echt aandacht geven, oprechte betrokkenheid tonen: ik vind dat ongeveer het moeilijkste wat er is. Dat is voor mij echt hogeschool. Thuis en in m'n werk. Misschien ben ik daarom wel trainer geworden? Omdat ik het wil leren? Omdat ik dan wel moet, tenminste als ik een goeie trainer wil zijn? 'While we teach, we learn', om Seneca aan te halen? Dat hoop je dan! Of is Oscar Wilde meer van toepassing: 'Everybody who is incapable of learning has taken to teaching'. Ik hou het toch maar op Maria Montessori: 'Ons spelen is ons leren'. Dingen durven zeggen, misschien wel domme dingen. Om van te leren. En: nooit te oud om te leren. Is dat nou 'leven lang leren'?

En dan de liefde - als doorgang, als oplossing, misschien zelfs als verlossing. De liefde is niet te vangen, en zeker niet in geboden en verboden. Liefde doe je: 'Houden van is een werkwoord'. We weten allemaal het verschil tussen liefdevol en liefdeloos. En wat we het liefste zouden willen. Maar als ik op de dag terugkijk en mezelf de vraag stel: 'Wat was nou echt liefdevol van wat ik vandaag gedaan heb?', dan kom ik meestal niet zo ver. Ach, het was zeker niet allemaal liefdeloos, maar echt liefdevol? Dat is toch een andere categorie. Eredivisie. Zo kan ik ook kijken naar het stukje hierboven in het FD. Is dat nou liefdevol? Of gewoon mijn frustratie over mensen die ik niet kan bereiken? Wie het weet mag het zeggen!

Ik heb het geluk gehad mensen tegen te komen die het geduld hadden om zo'n eigenwijs stuk vreten als ik te begeleiden en iets te leren. Natuurlijk, ik wilde ook leren. Maar dat kwam pas met de jaren. Toen tot mij doordrong dat het zo niet langer ging. En ik gelukkig nog net genoeg krediet had. Niet meer bij de bank, wel bij sommige mensen. Zulke mensen zou ik iedereen toewensen. En over de bank gesproken: instituties kunnen daarbij niet helpen, hoogstens voorwaarden scheppen. Soms door pijnlijke dingen te doen. De bank kan je krediet stopzetten, de overheid je uitkering. Dat kan helpen, het onomkoombare wordt pijnlijk duidelijk: het enige wat er op zit is veranderen. Dan heb je mensen nodig die belangenloos, zonder agenda iets voor je doen. Mensen met een groot hart.

Read More

Trek een lange neus naar alle klagers

We hebben in Nederland de gelukkigste kinderen. En we hebben de rijkste armen ter wereld. We hebben nog nooit zo goed gehad. En we hebben nog nooit zo hard geklaagd. En zijn nog nooit zo bang geweest. Voor elk risico dat we ontdekken bedenken we iets (een maatregel, regeling, wet) om het risico te beperken. Zo kan er bijna niets meer fout gaan in dit land. Net zo goed als je hier bijna niet meer kunt doodgaan. Overlijden in je slaap, zoals Jan Wolkers, is niet voor niets zo'n mooie dood. Want je ligt voor je het weet zomaar een half jaar aan de slangen, om dan alsnog dood te gaan.

Misschien is het onze gehechtheid aan materie die ons zo klagerig en gestresst maakt. Vooral omdat we die materie kwijt zouden kunnen raken. Bovendien stijgt de gemiddelde leeftijd. En oude mensen zijn nu eenmaal eerder bang dan jonge mensen. Dan krijg je van die wonderlijke verschijnselen dat de ervaren veiligheid daalt, terwijl meetbare veiligheid stijgt. (Soort gevoelstemperatuur). Een dodelijke combinatie, die steeds meer zorgen oplevert: steeds meer geld (en de bijbehorende angst om het te verliezen) en een steeds hogere leeftijd (minder flexibel, meer kwetsbaar).

De verzorgingsstaat heeft ons nooit geleerd op eigen benen te staan, misschien zelfs wel afgeleerd. Een soort opvoeding waarbij je weinig zelfstandigheid geleerd wordt, met een moeder die tot je uit huis bent je boterhammen voor school blijft smeren, je op tijd wakker maakt en je bed opmaakt. Dat levert dierentuingedrag op: afhankelijke zwakke mensen die geen idee hebben hoe ze voor zichzelf kunnen zorgen (zonder asociaal te worden) of hoe ze zich moeten redden (zonder een ander te vertrappen).

Mensen die bovendien geleerd hebben dat het voor iedereen alles hetzelfde geregeld moet zijn. Anders is het al gauw 'zielig', 'niet eerlijk' of zelfs 'asociaal'. Dat noemen we gelijkheid. Het is in feite gelijkschakeling. Die leidt er weer toe dat eigen, particulier initiatief op het gebied van zorg en onderwijs door tweederde van onze landgenoten niet wordt gewaardeerd (een uitkomst van het 21minuten onderzoek, zie http://21minuten.nl).

Het netto-effect is een volgevreten land dat tevreden achteroverleunt en ondertussen bang is voor de boze buitenwereld. Verder gaat alles goed! Welkom in NL! Ik had ooit een oom, een hardwerkende tuinder, die wel eens zei: 'Het wordt tijd dat het weer eens oorlog wordt...' Daar bedoelde hij mee: Dan houden mensen misschien op met klagen, omdat ze weer begrijpen waar het in het leven om gaat: in ieder geval niet om materie. (En dat dertig jaar geleden, ten tijde van Joop den Uyl, misschien is het van alle tijden?)

Oorlog hoeft van mij niet, maar misschien is de klimaatverandering wel een blessing in disguise: eindelijk weer eens iets dat echt bedreigend is, dat weer een doel kan geven, dat mensen met elkaar kan verbinden om samen weer iets te gaan ondernemen waar we met elkaar trots op kunnen zijn. Dat is nog eens wat anders dan dat gezeur over Schiphol waar alle schizofrenie en inconsequentie van Nederland prachtig samenkomt (‘Ik wil wel vliegen maar er geen last van hebben’).

Om vrolijk af te sluiten: gelukkig is het land waar de Partij voor de Dieren twee zetels heeft in het parlement. Dan is het voor 'de mensen in het land' blijkbaar ‘godallemachtigprachtig’ geregeld. Er is ongehoorde vooruitgang. Vooral materieel. En dat levert veel verwende mensen op. Die (waarschijnlijk?) geen idee hebben hoe goed ze het hebben. Idee voor de middelbare scholen: werkweken voortaan in Afrika. Met nadruk op werk. Dat is nog eens een maatschappelijke stage.

'De materie voorbij' lijkt mij de enige uitweg. Maar daarvoor moet je wel een stap (willen) maken in de piramide van Maslov. De laatste, naar het zingevingniveau. Gaan begrijpen, ervaren, voelen dat nog meer materie jou niet gelukkiger gaat maken. Gekoppeld aan het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen leven kan dat nog veel moois opleveren. Maar die stap kun je niet afdwingen, ook – of juist? – de politiek niet.

Laten nog veel meer mensen nog veel rijker worden. Dan word je het vanzelf een keer zat. Ik geef toe, dit is allemaal op termijn. Voorlopig blijft het tobben om je heen. Trek je daar vooral geen bal van aan. Ga iets leuks ondernemen. Iets waar jij blij van wordt. Dat jou vervult, omdat een ander er iets aan heeft, ook weer blij van wordt.

De politicus die met de nodige humor een lange neus naar alle klagers durft te trekken zou het nog wel eens ver kunnen schoppen. Iemand die ons laat (in)zien hoe zot is het is om zoveel te klagen en zo bang te zijn. Of kun je dat van niemand vragen? Moeten we het gewoon zelf doen?

Read More

Opvoeding? Respect? Daar moet de overheid voor zorgen!

Het 21minuten.nl onderzoek bevat vermakelijke uitkomsten. Bijvoorbeeld dat naar de mening van in totaal 90 procent van de Nederlanders de overheid er voor moet zorgen dat ouders hun kinderen goed opvoeden. Bovendien vindt bijna driekwart van die 90 procent dat de overheid daar meer aan moet doen dan nu het geval is. En maar liefst 92 (!) procent van onze landgenoten vindt dat de overheid er voor moet zorgen dat burgers respectvol met elkaar omgaan. Ook weer driekwart daarvan vindt dat dat meer moet gebeuren dan nu het geval is. Je kunt er om lachen, zelfs huilen van het lachen... Of is dat - om met Max Tailleur te spreken - 'lachen om niet te huilen'?

Hoeveel verantwoordelijkheid wil je buiten jezelf leggen? Welke hoogstpersoonlijke zaken wil je overdragen aan een externe instantie? Voelen negen van de tien Nederlanders zich echt niet bij machte om hun individuele zaken en zorgen zelf op te lossen? Zeggen ze eigenlijk: dat kan ik niet, het is me teveel, dat moet de samenleving voor mij oplossen? Denken onze landgenoten (de buren, de mensen in de straat) echt dat zo ongeveer het meest persoonlijke wat je kunt doen (je omgang met anderen, je kinderen opvoeden) bemoeienis behoeft van de overheid? En dat het dan beter of anders zal gaan in Nederland? Betere opvoeding? Meer respect? Dat dan minder kinderen thuis worden doodgeslagen? (Vijftig per jaar, inderdaad: één kind per week) Dat dan na sluitingstijd minder uitgaansgeweld plaatsvindt? (Eufemistisch: 'Zinloos Geweld', alsof er zinvol geweld bestaat)

Blijkbaar hebben negen van de tien landgenoten behoefte om hun individuele verantwoordelijkheid op z’n minst te delen de samenleving. ‘Daar moet de overheid me bij helpen.’ Om vervolgens diezelfde overheid er vervolgens de schuld van te gaan geven dat het niet lukt... Nee natuurlijk niet, want het is een illusie! Het is per definitie onmogelijk om je individuele verantwoordelijkheid over te dragen aan een instantie buiten jezelf, welke dan ook: de samenleving, de overheid of de politiek. En elke politicus die zegt dat wel kan houdt zichzelf en de rest van de wereld voor de gek.

Zit daar ook de kern van het probleem, de oorzaak van die zogenaamde kloof tussen burger en politiek? Misschien willen we wel voor de gek gehouden worden! Want dan kunnen we doorleven in de illusie dat ‘wij’ er niets aan kunnen doen en dat ‘zij’ het hebben gedaan. Lekker makkelijk! Is dat de stilzwijgende afspraak tussen politiek en burgers? Zij mogen de baas zijn als wij mogen zeggen dat het allemaal hun schuld is. Lekker kankeren op ‘die zakkenvullers in Den Haag’. De machteloosheid ten top.

Dus als we het niet meer weten? De overheid! Opvoeding? Respect? Natuurlijk, daar is de overheid ook voor! Wat volgt? Huiselijk geluk? Vakantiestress? Spirituele leegte? Sexuele bevrediging? Misschien tijd dat iemand ons de spiegel durft voor te houden. Een lachspiegel wel te verstaan. Want het is om te gillen van de lach. Volwassen mensen die zich willens en wetens afhankelijk maken van de overheid. En politici en ambtenaren die daar aan meedoen. Alleen al omdat ze er hun brood mee verdienen. Een systeem dat zichzelf heel vanzelfsprekend, door alle belangen die er spelen, in stand houdt. Een systeem ook dat van buiten steeds weer gevoed wordt door de media die vertellen wat de mensen vinden (help mij, red mij) en wat de politici graag willen horen (ik kom u redden). Eigenlijk een soort ontwikkelingshulp, in ieder geval net zo’n verslavend systeem. Een systeem dat overspannen verwachtingen creëert. En een systeem dat mensen collectief gevangen houdt in onvolwassen gedrag. Een systeem waaraan behoefte is omdat mensen graag gevangen willen blijven.

Het 21 minuten onderzoek maakt pijnlijk duidelijk dat we met z’n allen vrijwillig gevangen zitten in een collectief en zelfverkozen gevangenis. Zolang er zoveel mensen zijn die anderen ergens de schuld van willen kunnen geven en zoveel mensen de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven willen kunnen overdragen of afwentelen op een ander zal daar niets aan veranderen. Dan blijft het lachen... om niet te huilen.



(Op http://21minuten.nl kun je het hele onderzoek downloaden, incl. het commentaar van Pieter Winsemius, Yoeri Albrecht en Paul Schnabel.)

Read More